________________
૬ ૧
રહેલો છે. તે સમુદ્રમાં પૂર્વ દિશાએ કોઈ દેવ કૌતુકથી યુગ=ગાડીનું ધોસ નાંખે અને પશ્ચિમ દિશાએ તેની શમિલાઃખીલી નાંખે પછી તે અપાર સમુદ્રમાં ભમતી ભમતી શમિતા શું પોતાની મેળે કદાપિ તે યુગમાં પ્રવેશે ? ન જ પ્રવેશે. કદાચ દૈવયોગે તે યુગમાં તે શમિલા પોતાની મેળે પ્રવેશ કરે, તો પણ પુણ્યહીન મનુષ્ય આ ભવ હારી ગયા પછી ફરીથી મનુષ્ય ભવ પામતો નથી. ૯.
પરમાણુ દૃષ્ટાંત ૧૦. કોઈ દેવ પોતાના સામર્થ્યની પરીક્ષા કરવા માટે એક મોટા માણિક્યના સ્તંભનું બારીક ચૂર્ણ કરી એક નલીકાન્નનળીમાં નાંખે પછી મેરુ પર્વત પર જઈ ત્યાંથી ફૂંક મારીને તે પરમાણુઓ સર્વ દિશામાં ઉડાડી દે. તે પરમાણુઓ પણ વાયુના જોરથી સર્વ દિશાઓના છેડા સુધી ચોતરફ ફ્લાઈ જાય. ત્યારપછી તે જ પરમાણુઓ એકઠા કરી તે જ સ્તંભ હતો તેવો બનાવવા આ ત્રણ જગતમાં કોઈ શક્તિમાન થાય ? ન જ થાય. તે જ રીતે પ્રમાદીએ ગુમાવેલો મનુષ્યભવ તેને ફરીથી પ્રાપ્ત થતો નથી. અથવા કોઈ રાજાની ઘણા સ્તંભોથી શોભતી સભા અગ્નિથી બળીને ભસ્મ થઈ જાય. પછી તે સભા પાછી તેના તે જ પરમાણુ વડે હતી તેવી શું કોઈ બનાવી શકે ? ન બનાવી શકે. તે જ રીતે પ્રમાદથી ગુમાવેલો મનુષ્યભવ પણ ફરીને મળી શકતો નથી. ૧૦.
આ રીતે મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા દેખાડવા માટે શ્રીજિનેશ્વરે દશ દૃષ્ટાંત કહ્યાં છે. તે સાંભળીને હે ભવ્ય પ્રાણીઓ ! આવા દુર્લભ મનુષ્ય જન્મને પામી તેને સફળ કરવા માટે જિનેન્દ્ર પ્રરૂપેલા ધર્મને વિષે પ્રમાદને છોડી નિરંતર ઉદ્યમ કરો કે જેથી મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય.
હવે જે રીતે મનુષ્યભવ દુર્લભ છે તે બતાવે છે – समावन्ना ण संसारे, णाणागुत्तासु जाइसु । कम्मा णाणाविहा कट्ट, पुढो विस्संभिया पया ॥२॥
