________________
૧૦૪
કાળમાં તેવો જ થવાનો છે, તો યુવસ્થાનો મદ શા માટે કરે છે ?'' આ રીતે જીવિત તથા યૌવનને અનિત્ય જાણી જરાપણ પ્રમાદ કરવો નહીં, એ તાત્પર્ય છે. ૧.
ફરી પણ આયુષ્યને જ અનિત્ય બતાવે છે
-
कुसग्गे जह ओस बिंदुए, थोवं चिट्ठइ लंबमाणए । ધ્રુવં મળુવાળ નૌવિયું, સમય ગોયમ ! મા પમાયણ રા
અર્થ : જેમ દર્ભના અગ્રભાગ પર લટકતું ઝાકળનું બિંદુ અલ્પકાળ રહે છે, તે જ પ્રમાણે મનુષ્યોનું જીવિત છે, તેથી કરીને હે ગૌતમ ! એક સમય પણ પ્રમાદ ન કરવો. ૨.
इइ इत्तरियम्मि आउए, जीवियए बहुपच्चवायए । વિદ્યુળાદિ ણં પુરેડ, સમય ગોયમ ! મા પમાયણ રૂા
અર્થ : આ પ્રમાણે નિરૂપક્રમ આયુષ્ય ઇત્વર કાળનું એટલે અલ્પકાળનું, અને સોપક્રમ જીવિત એટલે આયુષ્ય ઘણા વિઘ્નવાળું— વિઘાતવાળું હોવાથી પૂર્વે કરેલા કર્મરૂપી રજને તું દૂર કર અને તેને માટે જ હે ગૌતમ ! એક સમય પણ પ્રમાદ ન કરવો. ૩.
કદાચ કોઈ એમ ધારે કે ફરીથી મનુષ્ય ભવ આવશે ત્યારે ઉદ્યમ કરીશ. તે ઉપર મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા બતાવે છે -
-
दुलहे खलु माणुसे भवे, चिरकालेण वि सव्वपाणिणं । ગાઢા ય વિવાન મુળો, સમય ગોયમ ! મા પમાયણ્ ॥૪॥
અર્થ : સર્વ પ્રાણીઓને ચિરકાળે પણ મનુષ્યભવ ફરીથી પ્રાપ્ત થવો દુર્લભ જ છે, કારણ કે કર્મોના વિપાકો ગાઢ છે એટલે વિનાશ કરવા અશક્ય છે. તેથી હે ગૌતમ ! એક સમય પણ પ્રમાદ ન કરવો. ૪.
