Page Text
________________
૧૦૩ અર્થ : જેમ ઘણા રાત્રિ દિવસ પસાર થતાં કાળે કરીને પાકી જવાથી શ્વેત થયેલું વૃક્ષનું પાંદડું પડી જાય છે, એ જ પ્રમાણે મનુષ્યોનું એટલે ઉપલક્ષણથી સર્વ પ્રાણીઓનું જીવિત એટલે આયુષ્ય ઘણા રાત્રિ દિવસો જવાથી અથવા અધ્યવસાયાદિ થયેલા ઉપક્રમથી પડી જાય છે એટલે ક્ષીણ થાય છે. તેથી હે ગૌતમ ! એક સમય માત્ર પણ પ્રમાદ કરવો નહીં.
અહીં ગૌતમને કહ્યું છે. પણ ઉપલક્ષણથી સર્વ સાધુઓને શ્રી મહાવીરસ્વામી ઉપદેશ આપે છે. આ અધ્યયન સૂત્રથી તથા અર્થથી શ્રીમહાવીરસ્વામીએ જ પ્રરૂપ્યું છે. એમ આ ઉત્તરાધ્યયનની બ્રહવૃત્તિમાં લખ્યું છે, તેથી કોઈ એમ કહે કે-“ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં વીર ભગવાનની વાણીનો સ્પર્શ પણ નથી.” આવું કહેનારા કુમતિઓ જ જાણવા. કારણ કે સાક્ષાત્ વીરપ્રભુએ જ ગૌતમ ગણધરને સંબોધીને બીજા સાધુઓને પણ આ શિક્ષા આપવા માટે આ અધ્યયન પ્રરૂપ્યું છે.
અહીં પાંડુર પત્રની અનિત્યતતા જણાવવાથી યુવાવસ્થાની પણ અનિત્યતા જણાવી છે. તેને માટે નિયુક્તિકાર આવા અર્થવાળી ગાથાઓ લખે છે-“કાળના પરિણામથી જેનું કોમળતારૂપી લાવણ્ય નાશ પામ્યું છે, જેની સંધિ એટલે ડીંટ ઢીલા થયા છે, એવું કાળના પરિણામથી પતનરૂપી કષ્ટને પામેલું એવું પાકું પાંદડું બીજા નવા પલ્લવોને હસતાં જોઈને કહે છે કે–“જેવા તમે અત્યારે છો તેવા અમે પણ પહેલાં હતાં. અને અત્યારે અમે જેવા છીએ તેવા તમે પણ થશો.” એ પ્રમાણે કોઈ વૃદ્ધ પુરુષ જેમ પુત્રને ઉપદેશ આપે તેમ પડતું પાકું પાંદડું બીજાં નવાં પાંદડાને કહે છે. અહીં કોઈને શંકા થાય કે- “આવી રીતે પાંડુપત્ર અને નવાં પાંદડાં વચ્ચે આવી વાતચીત થવાનો સંભવ છે ?” તેને જવાબ કહે છે કે- “આવી રીતે પાંડુપત્ર અને કિસલયપત્રનો સંવાદ કોઈ વખત થયો નથી અને થશે પણ નહીં. પરંતુ માત્ર ભવ્ય પ્રાણીઓને બોધ કરવા માટે આ ઉપમા માત્ર કલી છે.” એટલે કે જેમ પાંડુપત્રો કિસલયોને ઉપદેશ આપે છે તેમ બીજા વૃદ્ધોએ પણ યુવાવસ્થાના ગર્વવાળા મનુષ્યોને ઉપદેશ આપવો. તે વિષે વાચક મુખ્ય પણ કહ્યું છે કે–“જરાવસ્થા વડે જેનું શરીર જીર્ણ થયું છે એવા વૃદ્ધ માણસનો પરાભવ તું શા માટે કરે છે ? તું પણ થોડા
| SR No. | 022842 |
| Book Title | Vardhaman Mahavir Ane Indrabhuti Gautam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jitendra B Shah |
| Publisher | Shrutratnakar |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 218 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |