________________
ફોધાંધ ગોશાલક
[૧૧] અશાતાને ઉદય ભેગવ પડે.
આ પ્રસંગમાં અજયને એક વાતનું ખૂબ આશ્ચર્ય થયું. જે વિતરાગ બન્યા છે. એમને પણ પિતાના માટે બનાવેલું શું ન લેવાય? શું એમના માટે પણ આ કાયદો હોઈ શકે? શું પિતાના માટે બનાવેલું લેવાથી વીતરાગતા જતી રહેતી હશે? જો ના, તે પછી આમ કેમ? આ બધે વ્યવહાર-ધર્મ તે સાધનાની ભૂમિકામાં જ હોય ને? સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થયા પછી એ વ્યવહારધર્મ પાળવાની શી જરૂર?
પિતાના મનની ગૂંચ એણે ગુરુજીની સમક્ષ રજૂ કરી.
ગુરુજીએ કહ્યું, “વત્સ! બહુ જ સુંદર પ્રશ્ન છે. લે ત્યારે સાંભળ એને બહુ સુંદર જવાબ.
ઘરના માણસ રસવંતી જમી લે પછી પણ કેલસા બળતા રહે અને રસવતી તૈયાર થતી રહે, તેવું કઈ પણ સંયોગમાં બને
ખરું? બેલ અય, રસવંતી જમ્યા પહેલાં રસવતી બને તે તે બબર; પણ રસવતી જમ્યા પછી પણ તે બનતી રહે ખરી?
ગુરુજી! જે કઈ મહેમાન આવી ગયા હોય તે પછી પણ રસવતી બને.”
“શાબાશ, અજય! એ જ ન્યાય અહીં લાગુ પડે છે. જ્યાં સુધી વીતરાગપદ મળે નહિ ત્યાં સુધી વ્યવહાર-ધર્મ મુખ્યત્વે જાત માટે હોય છે અને ત્યાર પછીને વ્યવહાર–ધર્મ મુખ્યત્વે જગતને માટે બની જતા હોય છે. કદાચ ભગવંતે સ્ત્રીને અડે, પડખે બેસાડે, તે શું તેમની વીતરાગતા જતી રહે? આવેલી વીતરાગતા કદાપિ જતી નથી, તે પછી શા માટે તેમ ન કરાય?
તેને એક ઉત્તર તે આ જ છે કે પરમ પુરુષ જે તેમ કરે તે જગત પણ તેમના ચીલે જ ચાલે. જગતના લેકે પણ એમ કહે કે, “અમેય અંતરથી નિલેપ છીએ.” તે એક મહાદંભ જ વ્યાપી જાય ને? અજય! પિતાને કાંઈ નિસબત ન હોય છતાં બીજા માટે
