________________
[૨૦]
ત્રિભુવનપ્રકાશ મહારવીદેવ એ, મગધપતિ! સાથે સાથે બીજી પણ એક વાત સાંભળી લે. જે અનાથતાનું વર્ણન મેં કર્યું તેને ક્યાંય ટપી જાય તેવી એક બીજી અનાથતા પણ છે. આ જગતમાં નહિ હોં! પણ એ જગતના ત્યાગીમાં!
સર્વસંગને ત્યાગ કરીને જે વેષધારી આત્માઓ પાંચ ઇન્દ્રિયેના વિષયમાં પિતાનું ભાન ભૂલી જાય છે; જેઓ કાયાની આળપંપાળમાં પડી જાય છે, એક દેહની પુષ્ટિ માટે ગુરુની સાથે જેઓ માયા-પ્રપંચ ખેલે છે; માનપાન ખાતર જેઓ દંભી જીવન જીવે છે, પરલેકને, કમને, પરમાત્માને, ગુરુને–સહુને જે વીસરી જાય છે, એના જે અનાથ બીજું કોઈ નથી. હું પણ તે વખતે તે અનાથ ન હતું. આવા નધણિયાતાઓની કર્મરાજ જે ભયંકર ખાનાખરાબી સજે છે તેવી તે કેઈની પણ અવદશા તે કરી શકતે નથી.”
આ સાંભળીને મગધને નાથ સ્તબ્ધ થઈ ગયે! તેનું મન બેલી ઊઠયું, “હું તે મગધને નાથ કે કર્મને ગુલામ !”
હવે ભગવાન મહાવીરદેવ તેના શ્વાસમાં ગુંજવા લાગ્યા ! તેમના પ્રત્યેને બહુમાનભાવ ખૂબ વધી ગયે.
અજ્ય અને સંજય ત્યાંથી છૂટા પડ્યા. રસ્તે ચાલતાં સંયે અજ્યને કહ્યું, “જાણ્યું ને સંકલ્પનું બળ? કાળા ડીબાંગ કર્મોની ફેજની ફેજ ધસી આવતી હોય તે એને એક જ શુભ સંક૯૫ના પડકારે, ત્યાં ને ત્યાં ઊભી રાખી દે!
મહાત્માને કે અપૂવ સંકલ્પ! કેવું અપૂર્વ પરમાત્મદર્શન! કેવું ભવ્ય અભિમાન!
“ભાવના ભવનાશિની' તે આનું જ નામ ને?”
શ્રેષ્ઠીપુત્ર અનાથીની ભવ્ય પુરુષાર્થ ગીતાનું ગુંજન અજ્યના અંતરમાં સદા ચાલતું રહ્યું. એના જીવનમાં વિરાગની જ્યત વધુ ને વધુ જલાવતું રહ્યું. અનાથતાની સભાનતાએ એને ઘણે સાવધ કરી દીધે.
હત કેવું
રહી તે આ પાઈગીતાનું
ત વધુ
