________________
૧૧૨
જેને ઈતિહાસની ઝલક સ્વીકાર એની સત્યતાને લીધે જ કર્યો હતો. પ્રો. પીટર્સને આ બાબતમાં લખે છે કે “સિદ્ધરાજને ધર્મ સંબંધી જે શંકાઓ થતી હતી એ માટે એ બીજા આચાર્યોની જેમ, જૈનાચાર્ય હેમચંદ્રને પણ પૂછતા હતા, અને જ્યારે બીજા આચાર્યો રાજાને સંતોષ થાય એવો જવાબ નહેતા આપી શક્તા ત્યારે હેમચંદ્ર, અનેક દષ્ટાંત આપીને, એ સુંદર જવાબ આપતા કે જેથી સિદ્ધરાજનું મન ખુશ ખુશ થઈ જતું”
એક વાર સિદ્ધરાજના મનમાં એવો સવાલ ઊભું થયું કે “જગતમાં મનુષ્યનું સ્થાન કેવું છે, અને મનુષ્યને ઉદ્દેશ છે છે, અને તે કેવી રીતે પ્રાપ્ત થઈ શકે ?” આને ખુલાસે એમણે જુદા જુદા અનેક આચાર્યો પાસેથી માંગે, પણ કેઈએ સંતોષકારક ખુલાસો ન આપો. બધાએ જવાબ આપતી વખતે પોતાના ધર્મને શ્રેષ્ઠ કહીને બીજા ધર્મોની નિંદા કરી. છેવટે સિદ્ધરાજે નિરાશ થઈને હેમચંદ્રાચાર્ય પાસે એને ખુલાસો માંગ્યો ત્યારે એમણે એક સરસ દષ્ટાંત સંભળાવીને સિદ્ધરાજની શંકાનું નિરાકરણ કર્યું.......... આ જવાબ સાંભળીને સિદ્ધરાજ ખૂબ રાજી થે. હેમચંદ્રાચાર્યના આ નિષ્પક્ષપાતપણા ઉપર છે. પીટર્સન પોતે પણ ખૂબ મુગ્ધ હતા. સિદ્ધરાજને સ્વર્ગવાસ, વિહાર અને ગ્રંથરચના
આ પ્રમાણે મહાવિદ્વાન હેમચંદ્રાચાર્યના સહવાસથી સિદ્ધરાજના મનમાં જૈનધર્મ પ્રત્યે ઘણો આદર ઉત્પન્ન થયે હતે ..એ હેમચંદ્રાચાર્ય પ્રત્યે ઘણો આદર ધરાવતે હતો. સિદ્ધહેમશબ્દાનુશાસન નામે મહાન વ્યાકરણની રચના એમણે સિદ્ધરાજના કહેવાથી જ કરી હતી. આ રાજા ઘણે ન્યાયી અને વિદ્યાવિલાસી હતે. ૪૯ વર્ષ સુધી રાજ્યને ભાર વહન કરીને સંવત ૧૧૯હ્માં એણે દેહ ત... ...
સિદ્ધરાજના દેહત્યાગ પછી થોડા વખત માટે હેમચંદ્ર પાટણ છોડીને અન્ય પ્રદેશમાં વિહાર કર્યો. આ વિહાર દરમ્યાન તેઓએ જૈનધર્મની ઘણી પ્રભાવના કરી. હજારે માનવીઓને જૈનધર્મને સ્વીકાર
