________________
ब्रह्मचर्यं तपो दानं, भावना शम उच्यते । दशधा जैनधर्मोऽस्ति, पञ्चधा च द्विधा शुभः ॥९॥
કોઈ પણ ધર્મ તેનામાં રહેલા ઉચ્ચ ગુણ રત્નોને લીધે સાર્થક બને છે. જગતના કોઈપણ ધર્મને લો, દરેક ધર્મમાં વત્તા ઓછા પ્રમાણમાં ઉચ્ચ તત્ત્વો પડેલાં જે હશે.
ધર્મ હંમેશાં ઊંચું વિચારે છે. ધર્મ કદી નીચું ન વિચારે. ધર્મની ગતિ ઉન્નત દિશા તરફ હોય. ધર્મ તેથી જ નિમ્નગી બની શકે નહિ.
માત્ર ધર્મ શબ્દથી જ ધર્મની વ્યાખ્યા સુસ્પષ્ટ થતી નથી. પણ જે ઉચ્ચ તત્ત્વોને ધારણ કરે છે, તે ધર્મ
આ ઉચ્ચ તત્ત્વો ક્યાં? બ્રહ્મચર્ય, તપ, દાન, ભાવના અને શમ.
આ પાંચ ઉત્તમ તત્ત્વોને કારણે ધર્મ કહેવાય છે. આવાં શ્રેષ્ઠ તત્ત્વ ઉત્તમ રીતે પાલન થતા હોય તો જ “ધર્મ'શબ્દ ઔચિત્ય ધારણ કરે. ધર્મ શબ્દનો સામાન્ય અર્થ ગમે તે અભિપ્રેત હોય, પણ તેનામાં આ પાંચ તત્ત્વો હોવાં જરૂરી છે.
આનાથી શ્રેષ્ઠ તત્ત્વો ક્યા હોઈ શકે?
જૈનધર્મમાં તો આવાં ઉત્તમતત્ત્વો અનેક પડેલાં છે. આ પાંચ ઉપરાંત અહિંસાને પણ જૈનધર્મ પ્રાધાન્ય આપે છે. આ સંસારને અને જીવને શ્રેષ્ઠ અને ઉત્તમ ભૂમિકા તરફ લઈ જવા માટે તથા “જીવો અને જીવવા દો'ની ભાવના ચરિતાર્થ કરવા માટે જૈનધર્મમાં અનેક ઉથ્થ ભાવનાઓ પુરસ્કૃત થયેલી છે.
જૈનધર્મ શુભ ધર્મ છે. અશુભના કટુ પરિણામની વિશદ વ્યાખ્યા કરી છે. તેની ગતિ જીવ અને જગત માટે શુભત્વ ભણી હોય છે.
આ શુભ એવો જૈનધર્મ બે પ્રકારે, પાંચ પ્રકારે અને દશ પ્રકારે કહ્યો છે.
