________________
व्यापकोऽस्त्यात्मरुपश्च, जैनधर्मः सनातनः । तदुद्धाराय तीर्थेशा, जायन्ते च युगे युगे ॥८॥ આત્મા સર્વ વ્યાપી છે, વ્યાપક છે. અને એમ જ જૈનધર્મ પણ વ્યાપક અને સનાતન છે. કાળના પડછાયા લંબાયે જાય છે. સમયની રેત ખરતી રહે છે. ઈતિહાસ આગળ ધપતો રહે છે.
કોઈ કાળે એમાં ભરતી-ઓટ આવ્યા કરે, પ્રભાવ ઓછો - વત્તો થયા કરે, તેમ છતાં જૈનધર્મ વ્યાપક છે અને એનો પ્રચાર સતત થતો રહ્યો છે.
કારણ કે જગત અને જીવનનાં ઉત્તમ અને સમ્યક તત્ત્વો એમાં પડેલાં છે. જગતના અન્ય ધર્મોમાં અહિંસાની આવી સૂક્ષ્મભાવી વિભાવના જોવા મળતી નથી. સમય અને સંયોગોની સાથે ઉચ્ચ ગુણરત્નો સાથે છુટછાટ લેવાય છે. ધર્મના સિદ્ધાન્તોનેસ્થિતિસ્થાપક બનાવી દેવાયા છે, પણ જૈન ધર્મ આ બાબતમાં કડક છે. કોઈપણ પ્રકારની છુટછાટને એમાં સ્થાન નથી. કોઈ વિકલ્પ એ ચલાવી લેતો નથી. અને એટલે જ કાળના વીતવા છતાં એના સિદ્ધાન્તો અકબંધ રહ્યા છે.
નાનકડું છિદ્ર પણ પડ્યું નથી. વિકલ્પ વગરની વાત. છુટછાટ વગરની વાત.
એના સંયમમાર્ગી સાધુઓ સંસારની સુંવાળપથી સદેવ અળગા રહ્યા છે. તપ, ત્યાગ, કરૂણા અને માનવતા - આ બધામાં સહેજ પણ અલન નહીં.
અને તેથી જ આ ધર્મ વ્યાપક છે, સનાતન છે. યુગે યુગે તીર્થકરોનું અવતરણ થયું છે. અને એમણે જૈનધર્મનો ઉદ્ધાર કર્યો છે.
જ્યાં ધર્મ ક્ષીણ થાય છે અને જગતમાં પાપનો કુંજ વધી જાય છે, ત્યારે જિનેન્દ્ર પ્રભુ અર્થાત્ તીર્થકરો ઉત્પન્ન થાય છે અને ધર્મના ઉદ્ધાર દ્વારા બોધામૃત વડે જગતમાં વ્યાપેલા પાપનું નિવારણ કરે છે.
