________________
गृहस्थत्यागिधर्मश्च, द्विधा धर्मो जगत्तले । स्वाधिकारेण संसेव्यः स्वर्गसिद्धिप्रदायकः ॥१० ।। ધર્મ તો હંમેશાં માનવીને ઉર્ધ્વ લઈ જાય. માનવીને દુર્ભાવનાઓથી મુક્ત કરે. પાપથી બચાવે. અનુચિત કર્મથી એનું રક્ષણ કરે. એના હૃદયને શુભ્ર બનાવે. સદા ઉજ્જળ બનાવે. આ જગતમાં બે પ્રકારે ધર્મ કહ્યો છે. (૧) ગૃહસ્થ ધર્મ (૨) ત્યાગી ધર્મ.
ગૃહસ્થીએ સંસારમાં રહીને સાંસારિક કર્તવ્યોનું પાલન કરતાં કરતાં પાપવિમોચક આત્મશુદ્ધિકારક ધર્મ, તે ગૃહસ્થ ધર્મ.
સંસારનો ત્યાગ કરનાર સાધુએ પાળવાનો ધર્મ, તે ત્યાગી ધર્મ.
આમ બે પ્રકારે કહેલા ધર્મમાં ગૃહસ્થ અને ત્યાગીએ સ્વ-કર્તવ્યો નિભાવવાનાં હોય છે. સંસાર જીવનમાં રહેલા ગૃહસ્થ પોતાના પરિવારજનો માબાપ-પત્ની-પુત્રાદિ સાથેના સંબંધોનું નિર્વહન કરતાં કરતાં સમ્યકત્વ ગ્રહણ કરી શ્રેષ્ઠ શ્રાવક ધર્મ પાળવો, તે ગૃહસ્થ ધર્મ.
માત્ર એમાં મોહનું અંધત્વ ન હોય. સત્ય પ્રીતિ, નીતિ અને પ્રામાણિકતા હોય! કોઈ પાપ કર્મ ન થઈ જાય તથા શુભ કર્મ જ થાય તે માટે સતત સાવધાની પૂર્વક રહેવું તથા ધર્મ પાલન કરવું તે ગૃહસ્થ ધર્મ.
સાધુનો ધર્મ તે ત્યાગીનો ધર્મ છે. સંસારનો તેણે ત્યાગ કર્યો છે.
ને હવે આત્મોન્નતિ માટે ગુરુ સેવા સહિત તપ વગેરે કર્તવ્યો તેણે નિભાવવાનાં હોય છે.
ત્યાગ ધર્મમાં કોઈપણ જાતનું અલન પેદા ન થાય તથા તપ અને સંયમના અસિધારા વ્રતના પાલન દ્વારા ત્યાગની સર્વોચ્ચ ભૂમિકા પર વિચરવું, તે ત્યાગી ધર્મ
સ્વર્ગને અપાવનાર ધર્મ છે. સિદ્ધિને અપાવનાર ધર્મ છે. આવા ધર્મનું સ્વાધિકારથી સેવન કરવું જોઈએ.
૧ ૧
