________________
પરમાત્મા તે જીવાત્માનું સ્વરૂપ
ઃ ૧૧ :
જીવાત્માના અદૃષ્ટ કે ભાગ્ય વગર બનતું નથી. જે કાર્ય જે જીવાત્મા માટે મને છે તે કાર્યમાં તે જીવાત્માનું ભાગ્ય કારણુ છે. ભાગ્ય અથવા અદૃષ્ટ એ આત્માના ગુણ છે. ગુણ ગુણી સિવાય રહી શકતા નથી. એટલે શરીર બહાર જે આત્માને માટે જે કાંઈ કાર્ય થાય છે તે સ્થાને તે આત્માનું અદૃષ્ટ પણ રહેલ છે, એથી તે સ્થળે તે આત્મા પણ રહેલ છે એમ માનવું જોઈએ; માટે સર્વે આત્માઓ વ્યાપક છે.
૭. સુખદુ:ખનું મૂળ જ્ઞાન છે. જ્ઞાન શરીરધારીઓને જ થાય છે. એટલે સુખદુઃખ પણ શરીરધારીને જ થાય છે. આત્મા જ્યારે અન્યનેાથી મુક્ત થાય છે ત્યારે દેહને! ત્યાગ કરે છે. વિષા સાથે તેને કોઈ પણ જાતના સમ્બન્ધ રહેતા નથી એટલે તેનામાં સુખ, દુ:ખ, જ્ઞાન, દ્રેષ, ઇચ્છા, પ્રયત્ન, પુણ્ય, પાપ, સ`સ્કાર એ ગુણા રહેતા નથી અર્થાત્ મુક્તાત્મા સંસારસંગ રહિત, નિષ્ક્રિય ને વિશેષ ગુણુ વિનાના હાય છે.
સ્યા—પરમાત્મા જગત્થી અલિપ્ત છે ને જીવાત્મા શરીરવ્યાપી અને સદા સગુણ છે.
૧. જગા સર્જક અને સર્વતંત્રને ચલાવનાર જે પરમાત્મા તમે માને છે તે દેહયુક્ત છે કે દેહમુક્ત ? રાગી છે કે વીતરાગ ? કૃપાળુ છે કે ક્રૂર ? સ્વતન્ત્ર છે કે પરતન્ત્ર ? સર્વજ્ઞ છે કે અલ્પજ્ઞ ? કહેશો કે—દેહવાળા, સરાગ, ક્રૂર, પરતન્ત્ર ને અલ્પજ્ઞ છે, તેા તેમાં જીવાત્મા કરતાં કંઈ પણ વિશેષતા ન રહી; માટે તે પરમાત્માપદને જ અાગ્ય છે. એવા જો પરમાત્મા મનાતા હૈાય તેા કાણુ પરમાત્મા નથી ? અને જો કહેશે કે તે દેહમુક્ત, વીતરાગ, કૃપાળુ, સ્વતન્ત્ર ને સર્વજ્ઞ છે, તેા તેને આવું અપૂર્ણ અને અનેક દાષાથી પૂર્ણ જગત મનાવવાનું શું પ્રયેાજન છે ? પ્રયાજન વગર મન્દ પણ
