________________
સંસારિણે મુકતાશ્ચ (૧૦) સમનસ્કડમ નસ્કઃ (૧૧)
જીવે બે પ્રકારે છે સંસારી કર્મસહિત અને સિદ્ધ કર્મ રહિત સંસારી જી બે પ્રકારે છે. મનવાળાસંજ્ઞી અને મનવગરના અસંજ્ઞી. એકેન્દ્રિયથી ચૌરેન્દ્રિય સુધીના છો અસંજ્ઞી જ છે પંચેન્દ્રિયમાં નારક અને દેવે સંજ્ઞી છે. મનુષ્યમાં સંસી અને અસંજ્ઞી બે પ્રકાર છે. અસંજ્ઞી મનુષ્ય ચર્મચક્ષુથી દેખાતા નથી તેમજ તેઓનું આયુષ્ય ફક્ત અંતર્મુહૂર્તનું જ હોય છે. પ્રાણ પણ સાત કે આઠજ હોય છે.
પણ અસંજ્ઞી તિયાનું આયુષ્ય વધારે હોય છે. શરીર પણ મેટું જોઈ શકાય તેવું હોય છે અને નવા પ્રાણ હોય છે. સંજ્ઞી તિર્યંચ મનુષ્યનું ઉત્કૃષ્ટ ત્રણ પલ્યોપમ આયુષ્ય હોય છે.
સંસારિણસસસ્થાવરાટ (૧૨) પૃથિવ્યબુવનસ્પતય સ્થાવરા તેજોવાયૂ શ્રીન્દ્રિયોદયશ્ચવસા: (૧૪) સંસારી છે વળી બે પ્રકારે છે. ત્રસ અને સ્થાવર-હાલે ચાલે તે ત્રસ અને સ્થિર રહે તે સ્થાવર. પૃથ્વીકાય, અપકાયને વનસ્પતિકાય સ્થિર રહેતા હોવાથી સ્થાવર કહેવાય છે.
તેઉકાયને વાઉકાય ગતિગ્રસ છે. અગ્નિ ઉચે જાય છે અને વાયુ તી જાય છે. તે તેની સ્વાભાવિક ગતિ છે. પરંતુ ઈચ્છા મુજબની નથી. તેથી સ્થાવરમાં ગણત્રી જીવ વિચારમાં કરી છે. બેઈન્દ્રિય તેઈન્દ્રિય સેન્દ્રિયને પંચે
