________________
-
(૧૦) પરમભાવગ્રાહક દ્રવ્યાર્થિક નય દ્રવ્યમાં રહેલા અનેક ભાવો પૈકીપરભાવને ગ્રહણ કરનાર જે હોય તે પરભાવગ્રાહક દ્રવ્યાર્થિક નય કહેવાય છે.
પ્રત્યેક દ્રવ્યમાં ભાવો તો અનેક છે, પણ તેમાં પરમભાવ તો એક હોય છે, તેનાથી તે દ્રવ્ય ઓળખાય છે અને અન્યથી જુદું પડે છે.
જુઓ-“જ્ઞાનમય ગાત્મા” જ્ઞાનવાળો તે આત્મા. અહીં આત્મદ્રવ્યમાં જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તપ, વીર્ય, વેશ્યા, સુખ પ્રમુખ અનંતભાવો-અનંત ગુણો છે. તે સર્વમાં જ્ઞાન એ મુખ્ય છે-પરમ છે. માટે જ આ નય આત્માના જ્ઞાનગુણને પરમ ભાવ સ્વરૂપ ગ્રહણ કરે છે. _ "दर्शनमय आत्मा, चारित्रमय आत्मा, यावत् सुखमय વાત્મા” એમ પણ કહેવાય, તો પણ આ પરભાવગ્રાહક નયે, “નમ ૩માત્મા” ગ્રહણ કરેલ હોવાથી એમ જ કહેવાય છે.
પુગલ વગેરે અજીવદ્રવ્યથી આત્મદ્રવ્યની ભિન્નતા જણાવનાર જ્ઞાન છે.
પુદ્ગલમાં પણ રૂપ-રસ-ગંધ-સ્પર્શવગેરે અનંતાગુણો છે. તે સર્વમાં રૂપ એ મુખ્ય છે. માટે જ આ નય પુદ્ગલના રૂપગુણને પરમ ભાવસ્વરૂપ ગ્રહણ કરે છે. અર્થાત તેમાં રહેલા અન્ય ગુણોને આ નય ગ્રહણ કરતો નથી.
આ પ્રમાણે દ્રવ્યાર્થિક નયના દશ ભેદ જણાવ્યા. હવે પર્યાયનું લક્ષણ, પર્યાયાર્થિક નયનું સ્વરૂપ અને તેના છ ભેદો નીચે પ્રમાણે જણાવાય છે.
= 12 E
