________________
mm
नैगमसंग्रहव्यवहारर्जुसूत्रशब्दममभिरुवंभूता नयाः ॥३३॥ ___अर्थ-( नैगमसंग्रहव्यवहारर्जुसूत्रशब्दसमभिरुदैवभूताः નૈગમ, સંગ્રહ, વ્યવહાર, જુસૂત્ર, શબ્દ, સમભિરૂઢ અને એવભૂત એ સાત (નવા) નય છે.
વસ્તુમાં અનેક ધર્મ અર્થાત્ સ્વભાવ હોય છે તેમાંથી કઈ પણ એક ધર્મની મુખ્યતા લઈને અવિરોધરૂપ સાધ્ય પદાર્થને જાણે, તેને () કહે છે. નયના ઉપર પ્રમાણે સાત ભેદ છે. ૩૩.
૧. જેટલાં દ્રવ્ય છે તે પિતાની ભૂત ભવિષ્ય વર્તમાનકાળની સમસ્ત પર્યાથી અવયરૂપ અથવા જેડરૂપ છે. તે પિતાની કઈ પણ પર્યાયથી દ્રવ્યભિન્ન નથી તેથી ભૂતકાળની પર્યાના તથા ભવિષ્યનું પર્યાના વર્તમાન કાળમાં સંકલ્પ કરે એવા જ્ઞાનને તથા વચનને તૈમના કહે છે. જેમકે કઈ પુરૂષ જેટલી બનાવવાની સામગ્રી એકઠી કરે છે તેવામાં કઈ અન્ય પુરૂષે પૂછયું કે શું કરે છે? તેના જવાબમાં તેણે કહ્યું કે રોટલી બનાવું છું પરંતુ તેણે હાલ સુધી રોટલી બનાવવા સ્વરૂપ પર્યાય પ્રગટ કરી નથી. કેવળ માત્ર લાકડાં, પાણી, લેટ વગેરે એકઠાં કરે છે, તે પણ નૈગમનથી એવું વચન કહી શકાય છે કે હું રોટલી બનાવું છું.
૨. એક વસ્તુની સમસ્ત જાતિને અથવા તેની સમસ્ત પર્યાયને સંગ્રહરૂપ કરીને એક સ્વરૂપ કહે તેને બનાવ કહે છે. જેમકે-ઘડે કહેવાથી સંપૂર્ણ ઘડા તાંબા, પીતળ,
