________________
પ્રસ્તાવના
૪૧
હિંસા એટલે ?—‘હિંસા પાપનું સ્થાનક છે પણ પાપ નથી’ એ વાત પૃ. ૧૩૯ અને ૧૪૩માં દર્શાવાઈ છે.
વ્યવહારું જ્ઞાન—મરચાંની બળતરા મટાડવાના ઉપાય (પૃ. ૨૦૨), ખાજાં ખાતાં એની કરચ પડે (પૃ. ૧૮૦), સિદ્ધ આવે ત્યારે કેટલાંક જાનવરે આંખ મીંચે (પૃ. ૧૯), ડુંગળીને ખાળવા છતાં ગધ ન જાય (પૃ. ૨૨૮), ધાસની ગાંડી એવી બધાય છે કે તેમાં તણખા પડે તે ઉપરનુ બળે પણ અંદરનુ ખચે (પૃ. ૨૬૪) ઇત્યાદિ ખાતે, ખેડૂતનું ઉદાહરણ (પૃ. ૨૪૯), ગેારના ૧એ પ્રકાર (પૃ. ૨૧૫), અને શેરિફ એટલે ક્રાણુ અને એનું કાર્યાં શુ (પૃ. ૫૩), એ હકીકત વ્યાખ્યાતાના વ્યવહારુ જ્ઞાનની વિશાળતાના ખ્યાલ કરાવે છે. બીજી પણ કેટલીક હકીકતો આ બાબતનું સમન કરે છેઃ
નથી (પૃ. ૩).
રામને સીતા ઉપરાંત ખીજી પત્ની હતી એમ પઉમરિય નામનું જૈન રામાયણુ તેમજ વાલ્મિકીનુ પણ રામાયણ જોતાં જણાય છે. જોકે સામાન્ય જનેાતા રામને એક જ પત્ની હતી ગેમ માને છે. પારખ—કીડી એક જોજતે રહેલી ચીજની ગન્ધને પારખે છે (પૃ. ૨-૩). કીડીમાં ગંધ પારખવાની જેટલી શક્તિ છે એટલી આપણામાં નથી એમ રૃ. ૧૪૭માં કહ્યું છે.
રસ્તા પારખવાની તાકાત જે
કૂતરામાં છે તે ભલભલામાં
સેાનું છે કે પિત્તળ તેની પારખ માટે કસેટી છે (પૃ. ૧૨૦). ચાંદી છે કે કલાઇ છે તેની પારખ માટે લીંપણુ છે (પૃ. ૧૨૦). પ્રાચીન કાળમાં રાજાએ ખાવા બેસતા ત્યારે ‘ચકાર' પક્ષી રાખતા, કેમકે એ પક્ષીને સ્વભાવ એવા કે ઝેરી વસ્તુ હામ તા
૧ અહીં જે એક પ્રકારના ગારને કાઇટિયા' કહ્યા છે. તેને કાટિયે’ પણ કહે છે. 'કાયદુ' કરાવનાર બ્રાહ્મણ તે ‘કાટિયા' કહેવાય છે. 'કાચા’ એટલે મરનારના અગિયારમાને દિવસે કરવામાં આવતી ક્રિયા કે જમણ,
