________________
પાંચમું ]
સદ્ધર્મદેશના
૪૩
સારાંશ
કહેવાનું તત્વ એ કે જીવે ભભવ જન્મ-મરણો કર્યા તેમાં આ ચારે વસ્તુ મેળવતે ગયે અને મેલતે ગયે. મેળવેલું મેલીને કથાનાંતર જાય છે કે અને મેળવેલું લઈ જાય તેને કે કહે? મેળવીને લઈ જનાર ભટકતી અને મેળવેલું મેલી જાય તે રખડતી પ્રજા. તમે દુનિયામાં કે બજારમાં રખડતે ને ફરંદે કોને કહે છે? જે બે પૈસા કમાતે હેય ને આખે દહાડે રખડે તે “ફર', અને જે બે પૈસા ન કમાતે હોય ને એક દુકાનેથી બીજી દુકાને પગથિયાં–ઘસતે હોય તે “રખડત.” તેમ અહીં વિચારે. આ જીવ રખડતા છે કે ફરંદે? કહે કે રખડત છે. ફરંદ હોય તે તે કમાણી કરે જ. કમાણી ઘર ભેગી કરે તે “ફરંદે.. ત્યારે આ જીવ અનાદિ કાલથી જન્મ-મરણ કર્યા ગયે. અનાદિ કાળથી મેળવેલું મેલ્યું.. આ ભવને ખ્યાલ નથી તે ગયા ભવને કયાંથી?
પ્રશ્ન–હવે કદાચ પાનાભાઈ જેવા કહે કે આ ભવને ને જન્મને ખ્યાલ નથી તે ગયા ભવને ને જન્મને ખ્યાલ કયાંથી હોય? આ ભવમાં દરેક માને છે કે અમે માતાની કૂખમાં સવા નવ મહિના ઊંધે માથે રહેલાં છીએ. હવે જન્મની વાત. દરેકે માતાનું દૂધ પીધેલું છે તે સિવાય કે ઉછરેલું નથી. પણ તેને ખ્યાલ અમને નથી. જ્યારે આ ભવ કે જન્મને ખ્યાલ અમને નથી તે ગયા ભવને ને જન્મને ખ્યાલ આવે ક્યાંથી ? જ્યારે તે ખ્યાલમાં ન આવે તે અમને અનાદિની વાત કયાંથી ખ્યાલમાં આવે ? આ તે ભેંસ આગળ
