________________
લેખક
૧૦૧
યોગના અધ્યાત્મ વગેરે ભેદોની વિચારણા અઢારમી યોગભેદબત્રીશીમાં જોઈ. હવે યોગના જ જુદી જુદી વિવેક્ષાથી અવાંતર જુદા જુદા
'ભેદોને જણાવવા દ્વારા એનો વિવેક કરવાનો છે. એ આ ઓગણીશમી યોગવિવેકાત્રિશિકામાં કરવામાં આવશે.
૧૪૪૪ ગ્રન્થોના પ્રણેતા શ્રીમાનુહરિભદ્રસૂરિ મહારાજે શ્રીયોગદષ્ટિસમુચ્ચયગ્રન્થમાં ઇચ્છાયોગ વગેરેનું નિરૂપણ કરેલું છે. એના આધારે ગ્રન્થકારે પ્રસ્તુત બત્રીશીની રચના કરી છે. આ યોગ ઇચ્છાયોગ, શાસ્ત્રયોગ (વચનયોગ) અને સામર્થ્યયોગ એમ ત્રણ પ્રકારે પણ છે એવું યોગના જાણકારો કહે છે. હા, એ નિર્દભપણે કરાતો હોવો જોઈએ. એટલે કે એમાં સારા દેખાવું... વાહ વાહ... પ્રશંસા-પ્રભાવના વગેરે રૂપ, આત્મકલ્યાણ સિવાયનું કોઈપણ પ્રયોજન હોવું ન જોઈએ. જો એ હોય તો જે ચૈત્યવંદન વગેરે અનુષ્ઠાન કરાય છે તે “યોગ નથી, પણ યોગભાસ છે, એટલે એનો કયા અવાંતરભેદમાં સમાવેશ થાય ? એ વિચારવાનો પ્રશ્ન જ રહેતો નથી.
ઇચ્છાયોગ વગેરે ત્રણમાંથી સૌપ્રથમ ઇચ્છાયોગને જણાવે
છે.
તેવા પ્રકારનો ક્ષયોપશમ ન હોવા છતાં નિર્દભપણે જ કરવાની જેની ઇચ્છા છે, જેણે અર્થ એટલે કે આગમને સાંભળેલ છે, જે જ્ઞાની છે એટલે કે ચૈત્યવંદનાદિ જે અનુષ્ઠાન કરવાનું છે. તેનું વિધિ-કાળ વગેરે રૂપ સ્વરૂપ જેણે જાણેલું છે અને છતાં જે પ્રમાદી છે = વિકથા વગેરે પ્રમાદવાળો છે તેનો કાલાદિથી વિકલ = અધૂરો ચૈત્યવંદનાદિ વ્યાપારરૂપ યોગ ઇચ્છાયોગ કહેવાયેલ છે.
