________________
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે-૮
(૧) મોહનીયકર્મનો એવો ક્ષયોપશમ કે જે શાસ્ત્રયોગ કે સામર્થ્યયોગનો પ્રયોજક બને તેવો ક્ષયોપશમ નથી. તેમ છતાં, એટલો ક્ષયોપશમ તો છે જ કે જેથી ચૈત્યવંદનાદિ અનુષ્ઠાન કરવાની નિર્દભ ઇચ્છા પ્રગટ થયેલી છે. ઇચ્છામાં કોઈ ભૌતિક અપેક્ષારૂપ ઉપાધિ ઘુસી ન જાય એ માટે મોહનીયનો ક્ષયોપશમ જરૂરી બને છે એ જાણવું. પ્રમાદના કારણે દરેક અંશમાં વિધિ વગેરેથી વિકલ એવા પણ અનુષ્ઠાનને યોગરૂપ બનાવનાર કોઈ હોય તો એ આ નિરુપાધિક ઇચ્છા છે. એટલે કે આ અનુષ્ઠાનને ‘યોગ’ બનાવવામાં સિંહફાળો આ ઇચ્છાનો છે. માટે આને ઇચ્છાયોગ કહેવાય છે. જેમ જેમ આ ઇચ્છા પ્રબળ થતી જાય છે તેમ તેમ ઇચ્છાની આ પ્રબળતા જ વિકથાદિ પ્રમાદને ઘટાડવા દ્વારા કાલાદિની વિકલતાને ઘટાડતી જાય છે ને તેથી ઇચ્છાયોગની કક્ષા સુધરતી જાય છે, જે સુધરતાં સુધરતાં કાળાન્તરે શાસ્ત્રયોગમાં પરિણમે છે.
૧૦૯૮
(૨) આગમશાસ્ત્રને સાંભળેલ છે એટલે જ એના દ્વારા ચૈત્યવંદનાદિ અનુષ્ઠાનના કાળ-વિધિ વગેરેની જાણકારી મળેલી છે માટે જ્ઞાની પણ છે જ. આવો જ્ઞાની પણ જો પ્રમાદવશ વિધિવિકલ અનુષ્ઠાન કરે તો એ ઇચ્છાયોગ છે. આમાં રહેલો પણ શબ્દ એ સૂચવે છે કે જેણે આગમશાસ્ત્ર સાંભળ્યા નથી, અથવા સાંભળ્યા હોવા છતાં સમજણ ન પડવાથી બોધ થયો નથી, અથવા શ્રવણકાળે બોધ હોવા છતાં અનુષ્ઠાનકાળે સ્મૃતિ ન હોવાથી જાણકારી નથી, એવા જીવનું પણ પ્રમાદવશ થયેલ વિધિવિકલ અનુષ્ઠાન ઇચ્છાયોગ
છે.
(૩) પ્રમાદી... વેળા-વિધિ વગેરેની વિકલતા જો પ્રમાદના કારણે હોય તો ઇચ્છાયોગ જાણવો...પણ સામગ્રીની જ વિકલતાના કા૨ણે એ વિકલતા હોય તો ઇચ્છાયોગ નહીં, પણ શાસ્ત્રયોગ જાણવો. અર્થાત્ યથાશક્તિ કરાતું અનુષ્ઠાન શાસ્ત્રયોગ છે, એટલું
