________________
બત્રીશી-૧૨, લેખાંક-૬૮
૭૩૩ દાન પણ આવી જવાથી એનો અહીં સ્વતંત્ર ઉલ્લેખ કરવાની જરૂર શી ?
ઉત્તરઃ એ ધર્મોપદેશક તરીકે તો પોતાને ખુદને ધર્મનો ઉપદેશ આપનારા જે ધર્મોપદેશકો હોય એને જ મુખ્યતયા લેવાના હોય છે, બધા ત્યાગીઓને નહીં. વળી એ ધર્મોપદેશક તો ગૃહસ્થ પણ હોય શકે, અહીં તો માત્ર ત્યાગીની જ વાત છે.
અહીં અપચાને જેમ વિશેષ પ્રકારે ભિક્ષાનું દાન કહ્યું એમ એના ઉપલક્ષણથી જે ત્યાગીઓ પૈસા રાખતા ન હોય એમને વસ્ત્રાદિનું દાન વિશેષ પ્રકારે કરવું. જેઓ પોતાનો આશ્રમ ન રાખતા હોય એમને વિશેષ કરીને વસતિદાન કરવું. એમ પહેલાના કાળમાં યાત્રાળુઓ પગપાળા યાત્રાએ જતા. સ્વગામમાં આવેલ આવા યાત્રાળુઓને પણ આદિધાર્મિક પાત્ર માની યથાયોગ્ય દાનાદિ ભક્તિ કરે. પણ આવું ક્વચિત્ બનતું હોવાથી એનો ઉલ્લેખ નથી.
અહીં જે બધા ત્યાગીઓને દાનની વાત છે એમાં એ તો સ્પષ્ટ જ છે કે તે તે ત્યાગી પોતપોતાના શાસ્ત્રોમાં ત્યાગી વર્ગ માટે જે આચારસંહિતા બનાવેલી હોય એનું અપ્રમત્તપણે પાલન કરનારા હોવા જોઈએ. આ વાત માત્ર અપચાત્યાગીઓ માટે જ છે એવું નથી. દરેક ત્યાગી માટે છે, એ જાણવું. નહીંતર તો ત્યાગીનો વેશ ધાર્યા પછી પણ જેઓ સ્વશાસ્ત્રોક્ત આચારો તો પાળતા નથી અને ઉપરથી કામલીલાઓ સેવે છે, પરિગ્રહના ઢેર ખડકે છે, એ માટે અન્યની હત્યા સુધીના પ્રપંચો ખેલે છે એ બધા પણ પાત્ર બની જાય.
આમ પાત્રદાનની વાત કરી. હવે દીનાદિવર્ગને અપાતાં અનુકંપાદાનને વિચારીએ. દીન, અંધ, કૃપણાદિનો સમુદાય એ અહીં દીનાદિવર્ગ તરીકે અભિપ્રેત છે. એને અનુકંપાદાન આપવાનું હોય છે. યોગબિંદુમાં કહ્યું છે કે -દીન, અંધ અને કૃપણ, તથા જેઓ વિશેષ
