________________
योगसारः ४/४ यावन्मनो न तरलीभवेत् तावद् गुरुवचःशास्त्रभावनाः ३११ ___ इत्थं सत्त्वहीनः प्रतिज्ञालोपेन स्वात्मनोऽन्येषाञ्चाहितं करोति । ततः साधकैः सत्त्वशीलैर्भाव्यम् ॥३॥ __ अवतरणिका - हीनसत्त्वः सकलसावद्ययोगं प्रत्याख्याय पुनस्तदेव सेवते इति दर्शितम् । अधुना तस्य कारणं दीपयति - मूलम् - तावद् गुरुवचः शास्त्रं, तावत्तावच्च भावनाः ।
कषायविषयैर्यावन्, न मनस्तरलीभवेत् ॥४॥ अन्वयः - यावत् कषायविषयैर्मनो न तरलीभवेत् तावद् गुरुवचः तावत् शास्त्रं तावच्च भावनाः (मनसि रमन्ते) ॥४॥
पद्मीया वृत्तिः - यावत् - यावन्तं कालं, कषायविषयैः - पूर्वोक्तस्वरूपैः, मनः - चेतः, नशब्दो निषेधे, तरलीभवेत् - अस्थिरं स्यात्, तावत् - तावन्तं कालं, गुरुवचः - गुरोः-धर्माचार्यस्य वचः-आज्ञारूपं शिक्षारूपञ्च वचनमिति गुरुवचः, तावत् - तावन्तं कालं, शास्त्रम् - ग्रन्थाभ्यासः, तावत् - तावन्तं कालं, चशब्दः समुच्चये, भावनाः - अनित्याद्या द्वादश मैत्र्याद्याश्च चतस्रः, 'मनसि रमन्ते' इत्यत्राध्याहार्यम् ।
गुरुः शिष्याय वाचनां ददाति । स तस्य संयमजीवनं निर्मिमीते । गुरुः शिष्याय द्विविधां शिक्षा ददाति । शिक्षाया द्वैविध्यमेवम्-ग्रहणशिक्षाऽऽसेवनशिक्षा च । ग्रहणशिक्षया
આમ અલ્પસત્ત્વવાળો પ્રતિજ્ઞાને ભાંગી પોતાનું અને બીજાનું અહિત કરે છે. तथी साधीमे सत्त्वशील बनj. (3)
અવતરણિકા - અલ્પસત્ત્વવાળો જીવ બધા સાવદ્યયોગોના પચ્ચખ્ખાણ કરીને ફરી તેમને સેવે છે, એમ બતાવ્યું. હવે તેનું કારણ બતાવે છે -
શબ્દાર્થ - જ્યાં સુધી કષાયો અને વિષયો વડે મન ચંચળ થતું નથી, ત્યાં સુધી ગુરુદેવનું વચન, ત્યાં સુધી શાસ્ત્ર અને ત્યાં સુધી ભાવના મનમાં રમે છે. (૪)
પવીયાવૃત્તિનો ભાવાનુવાદ - ગુરુ શિષ્યને વાચના આપે છે. તેનાથી તેના સંયમજીવનનું નિર્માણ થાય છે. ગુરુ શિષ્યને બે પ્રકારની શિક્ષા આપે છે. બે પ્રકારની શિક્ષા આ પ્રમાણે છે - ગ્રહણશિક્ષા અને આસેવનશિક્ષા ગ્રહણશિક્ષાથી १. विशेषकम् - C, FI
