Page Text
________________
યોગસાર પ્રકરણ/પ્રથમ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૫-૬
વિગમનથી તત્ત્વાતત્ત્વના વિભાગને અનુરૂપ માધ્યસ્થ પરિણતિરૂપ સામ્યભાવ વર્તે છે. તેવા મહાત્માઓને હવે પોતાના કોઈ વચન પ્રત્યે આગ્રહ નથી પરંતુ પૂર્ણ મધ્યસ્થતાપૂર્વક સર્વજ્ઞએ કહેલા તત્ત્વના પરમાર્થને જાણવા પ્રયત્ન કરે છે અને અનંતાનુબંધી કષાયના વિગમનથી થયેલો પ્રથમ ભૂમિકાનો સામ્યભાવ જીવને પોતાના પારમાર્થિક સ્વરૂપ પ્રત્યે પક્ષપાતવાળો બનાવે છે તેથી તે મહાત્મા પોતાના પારમાર્થિક સ્વરૂપને પ્રગટ કરવા અર્થે શક્તિઅનુસાર ક્રમશઃ દેવરિત કે સર્વવિરતિનું પાલન કરે છે. તેના બળથી ક્રમે કરીને અપ્રત્યાખ્યાનીયપ્રત્યાખ્યાનીય કષાયોનું વિગમન થાય છે અને તે વિગમન થવાને કારણે જગતના કોઈ ભાવો પ્રત્યે પક્ષપાત રહેતો નથી પરંતુ જગતના સર્વ ભાવો પ્રત્યે સામ્યભાવ પ્રગટ થવાને કારણે આત્માના નિરાકુળ ભાવો પ્રત્યે જ પક્ષપાત રહે છે અને તેવા મહાત્મા જેમ જેમ સંયમના ઉચિત અનુષ્ઠાનનું સેવન કરીને પોતાના નિર્લેપભાવમાં સ્થિર-સ્થિરતર થાય છે તેમતેમ તેમનો સામ્યભાવ તેમના આત્માની શુદ્ધિને કરનારો બને છે અને આત્માની શુદ્ધિને કરનારો તેવો સામ્યભાવ જૅમ જેમ શુદ્ધ શુદ્ધતર થાય છે તેમ તેમ તે મહાત્મા પોતાના સામ્યભાવમાં સ્વૈર્યભાવને પામે છે. અને પોતાના સામ્યભાવમાં સ્થિરભાવને પામેલા યોગીઓને લેશ પણ બાહ્ય પદાર્થોનો સંસર્ગ સ્પર્શી શકતો નથી. તેવા યોગીઓને સામ્યના નૈર્મલ્યને કારણે પોતાના આત્મામાં સ્પષ્ટપણે ૫૨માત્મભાવ પ્રતિભાસ થાય છે અને તેવા મહાત્મા પરમાત્મભાવમાં તન્મયભાવને પામીને વીતરાગ સર્વજ્ઞ બને છે. 1111
અવતરણિકા :
પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું કે સોળ કષાયના વિગમનના ક્રમથી સામ્યભાવ શુદ્ધશુદ્ધતર થાય છે તેથી હવે સામ્યભાવની શુદ્ધિના ક્રમથી જ આત્મામાં સમ્યક્ત્વાદિ ગુણોની પ્રાપ્તિ થાય છે તે બતાવવા અર્થે કહે છે -
-
શ્લોક ઃ
साम्यशुद्धिक्रमेणैव स विशुद्ध्यत आत्मनः । सम्यक्त्वादिगुणेषु स्यात् स्फुटः स्फुटतरः प्रभुः ।।६।।
| SR No. | 022236 |
| Book Title | Yogsar Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravin K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 266 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |