________________
શ્લોક ઃ
યોગસાર પ્રકરણ/પ્રથમ પ્રસ્તાવ/શ્લોક-૫
तत्त्वनन्तानुबन्ध्यादिकषायविगमक्रमात् । आत्मनः शुद्धिकृत् साम्यं शुद्धं शुद्धतरं भवेत् ॥ ५ ॥
શ્લોકાર્થ :
વળી આત્માની શુદ્ધિને કરનારું તે સામ્ય=પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું તે સામ્ય, તે અનંતાનુબંધી આદિ કષાયના વિગમનના ક્રમથી શુદ્ધ શુદ્ધતર થાય છે. III
ભાવાર્થ:
પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું કે સામ્યભાવથી નૈર્મલ્યભાવ પ્રાપ્ત થયે છતે આત્મામાં પરમાત્મભાવનું સ્પષ્ટ પ્રતિભાસન થાય છે. હવે તે સામ્ય શેનાથી પ્રગટ થાય છે તે બતાવતાં કહે છે.
અનંતાનુબંધી આદિ સોળ કષાયના નાશના ક્રમથી આત્મામાં સામ્યભાવ પ્રગટે છે અને તે પ્રગટ થયેલો સામ્યભાવ આત્માની શુદ્ધિને કરનારો છે અને જેમ જેમ સોળ કષાયોમાંથી જે જે કષાયોનું વિગમન થાય છે તે તે પ્રમાણે તે તે સામ્ય શુદ્ધ શુદ્ધતર થાય છે.
આશય એ છે કે આત્માની મૂળભૂત પ્રકૃતિ જગતના સર્વ પદાર્થો પ્રત્યે સામ્યભાવને ધારણ કરનારી છે અને પોતાના સ્વરૂપમાં વિશ્રાંત થનારી છે. પરંતુ કર્મના ઉદયને કારણે જીવોમાં કષાયોની પરિણતિ વર્તે છે અને તે કષાયોની પરિણતિને કારણે જીવ પોતાના મૂળભૂત સ્વભાવમાં વિશ્રાંત થતો નથી અને બાહ્ય પદાર્થો સાથે સંગ કરીને તે તે પદાર્થો પ્રત્યે પક્ષપાતને ધારણ કરે છે તેથી તેમાં સદા અસામ્યભાવ વર્તે છે. જે જીવોનો કર્મમલ કાંઈક અલ્પ થયો છે તે જીવો તત્ત્વને અભિમુખ બને છે ત્યારે આત્માની મૂળભૂત પ્રકૃતિ પ્રત્યે અને તેના ઉપાયો પ્રત્યે અભિમુખભાવવાળા થાય છે અને તેના કારણે તે મહાત્માને પોતાના મૂળભૂત સ્વભાવ પ્રત્યે તીવ્ર પક્ષપાત થાય છે અને બાહ્યપદાર્થો પ્રત્યે જે પક્ષપાતનો ભાવ હતો તે દૂર થાય છે ત્યારે અનંતાનુબંધી કષાયના
