Yogsar Prakaran

SR No.: 022236
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2012
Total Pages: 266
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 32

યોગસાર પ્રકરણ/પ્રથમ પ્રસ્તાવબ્લોક-૪-૫ ભાવાર્થ :
મોક્ષના અર્થી પણ મહાત્માઓ જ્યાં સુધી આત્માના પારમાર્થિક સ્વરૂપને જોવામાં સમર્થ એવા જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ક્ષયોપશમભાવને પામે નહીં અને
જ્યાં સુધી મોહથી અનાકુલ એવા પોતાના સ્વરૂપને પરમાર્થથી જોવા સમર્થ બને નહીં ત્યાંસુધી પરમાર્થને જોવામાં બાધક એવાં કર્મોનું પ્રાચર્ય વર્તે છે અને કર્મોનુ પ્રાચર્ય વર્તે છે ત્યાંસુધી તેમના આત્મામાં માલિન્ય વર્તે છે અને જ્યાં સુધી આત્મામાં માલિન્ય વર્તતું હોય ત્યાંસુધી કોઈક નિમિત્તને પામીને તેઓ પરમપદના અર્થી થયા હોય તોપણ પરમાર્થથી પોતાના આત્મામાં રહેલા પરમાત્મભાવને જોઈ શકતા નથી. આવા જીવો કદાચ તેવાં તેવાં શાસ્ત્રવચનો સાંભળીને સ્વયં બોલતા હોય કે “આપણો આત્મા પરમાત્માતુલ્ય છે અથવા પ્રસંગે બીજાને તે પ્રકારે ઉપદેશ પણ આપતા હોય તો પણ તેઓ મોહથી અનાકુલ અને પોતાના સ્વરૂપમાં વિશ્રાંતિને પામેલ આત્માના પરમ સ્વાથ્યના પરમાર્થને જોવા સમર્થ બનતા નથી. પરંતુ કલ્યાણના અર્થી એવા તે મહાત્મા શ્રુતનો અભ્યાસ કરે, આત્માને શાસ્ત્રવચનોથી ભાવિત કરે અને દઢ પ્રયત્નપૂર્વક સંયમની ક્રિયાઓ કરીને કાંઈક સામ્યભાવને સ્પર્શે ત્યારે તે મહાત્માના આત્મા ઉપરથી માલિન્યભાવ કાંઈક ઘટે છે અને તે મહાત્મા સામ્યભાવના દીર્ધકાળના અભ્યાસ દ્વારા નિર્મલતાને પામે છે ત્યારે તેની પાંચેય ઇન્દ્રિયો સહજ પ્રકૃતિથી સંવરભાવવાળી બને છે, ચિત્ત બાહ્ય પદાર્થો સાથે યોજન પામતું નથી પરંતુ આત્માના સહજ પારમાર્થિક સ્વરૂપને શ્રુતચક્ષુથી જોવા સમર્થ બને છે. તેવા મહાત્માને પોતાના સ્વપરાક્રમ દ્વારા આત્મામાં રહેલ પરમાત્મ સ્વરૂપ સ્પષ્ટ પ્રતિભાસન પામે છે અને આવું સ્પષ્ટ પ્રતિભાસન અસંગાનુષ્ઠાનવાળા યોગીઓને થાય છે. આવા યોગીઓ અસંગભાવમાં રહીને શ્રુતના પારાયણ દ્વારા આત્માના પારમાર્થિક સ્વરૂપને જોવાના વ્યાપારવાળા થાય છે જેના બળથી તેઓમાં રહેલો પરમાત્મભાવ પ્રગટ થતો જાય છે. આવા અવતરણિકા :
પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું કે સામ્યભાવથી નિર્મલપણું થયે છતે આત્મામાં પરમાત્મભાવ સ્પષ્ટ પ્રતિભાસ થાય છે તેથી હવે આત્મામાં સામ્યભાવ કઈ રીતે પ્રગટે છે અને કઈ રીતે વૃદ્ધિ પામે છે તે સ્પષ્ટ કરવા અર્થે કહે છે -