________________
૨૦
ટીકા ઃ
કૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ | ગાથા : ૪
इतरथा सूरेरुक्ताशयाभावे, पूजायां कायवधे कथञ्चिद् वचनं कथं नु भवेत् ? न कथञ्चिदित्यर्थः न च तादृशस्तपस्वी पूर्वापरविरुद्धं वचनं जल्पति । तस्मादीषद्दोषदुष्टं जिनपूजादिकं विधिविरहभक्तिकालीनमेव ग्राह्यमित्याशय एव युक्तः ।
ટીકાર્ય :
તથા . યુઃ । ઈતરથા=અભયદેવસૂરિતા કહેવાયેલ આશયના અભાવમાં, પૂજાવિષયક થતા કાયવધમાં ‘કથંચિત્’ વચન કેવી રીતે હોય ? ‘કથંચિત્'નો અર્થ કથંચિત્ કાયવધ નથી, એ પ્રમાણે જાણવું અને તેવા પ્રકારના તપસ્વી પૂર્વાપર વિરુદ્ધ વચન બોલતા નથી, તેથી ભક્તિકાલીન વિધિના વિરહવાળી કંઈક દોષથી દુષ્ટ જ જિનપૂજાદિ ગ્રહણ કરવી, એ પ્રકારે આશય જ યુક્ત છે.
ભાવાર્થ :
ગાથા-૩માં કહ્યું કે, પૂ. અભયદેવસૂરિ મહારાજ સાહેબ વિધિરહિત ભક્તિવાળી પૂજામાં જ અલ્પ પાપબંધ અને બહુનિર્જરા સ્વીકારે છે, એવો આશય જો પૂ. અભયદેવસૂરિ મહારાજનો ન હોય તો પૂજાવિષયક કાયવધમાં ‘કથંચિત્’ વચનપ્રયોગ અને કચિત્નો અર્થ ન યંધિત્=સર્વથા કાયવધ નથી, અર્થાત્ પરિપૂર્ણ વિધિશુદ્ધ પૂજામાં તેઓને કાયવધ ઈષ્ટ નથી એમ પૂ. અભયદેવસૂરિ મહારાજા કેવી રીતે કરે ? એમ ગ્રંથકારશ્રી કહે છે, અને તેની જ પુષ્ટિ કરતાં કહે છે -
તેવા પ્રકારના તપસ્વી=ભગવાનના વચનમાં અત્યંત ભક્તિવાળા અને સ્વાધ્યાયાદિમાં રત રહેનારા એવા મહાત્મા અભયદેવસૂરિ મહારાજ, પૂર્વાપર વિરુદ્ધ વચન બોલે નહિ. અને જો એમ માનીએ કે, પૂ. અભયદેવસૂરિ મહારાજને વિધિશુદ્ધ પૂજામાં પુષ્પાદિને થતી કિલામણાથી કાયવધ સ્વીકૃત છે, તો ન ચિત્ શબ્દ દ્વારા કથંચિત્ કાયવધ નથી તેમ તેઓ કહે નહિ. અને પૂજાપંચાશકમાં જ્ઞ ચિત્ એમ તેઓએ કહ્યું છે, તેથી નક્કી થાય છે કે, ભિન્ન આશયથી તેઓએ પૂજામાં અલ્પદોષ કહેલ છે, અને ભિન્ન આશયથી ‘કથંચિત્’ શબ્દ કહીને કોઈક રીતે પૂજામાં કાયવધ નથી તેમ કહેલ છે. તે કારણથી ભક્તિકાલીન વિધિવિરહપ્રયુક્ત જ જિનપૂજાદિ અલ્પદોષથી દુષ્ટ ગ્રહણ કરવી જોઈએ, તે પ્રકારનો જ પૂ. અભયદેવસૂરિ મહારાજનો આશય યુક્ત છે.
