________________
૭. ઈન્દ્રિયજય અષ્ટક बिभेषि यदि संसारान्-मोक्षप्राप्ति च कांक्षसि । तदेन्द्रियजयं कर्तु, स्फोरय स्कारपौरुषम् ॥१॥
અર્થ : જે તું સંસારથી ડરતે હોય અને મોક્ષ મેળવવાને ઈચ્છતે હેય, તે ઈન્દ્રિયને જય કરવા ઉગ્ર પરાકમને ફેરવ!
ભાવાર્થ : ઇન્દ્રિયોને જ્ય કર્યા વિના બાહ્ય સંસારરૂપ જન્મ-મરણ કે સંગ-વિયેગાદિના અને અત્યંતર સંસારરૂપ રાગ-દ્વેષ-કામ-ક્રોધાદિનાં કષ્ટોથી છુટાય તેમ નથી. માટે જે આ બાહ્ય-અત્યંતર ઉભય કષ્ટારૂપ સ સારથી ભય જાગ્યે હોય અને મુક્તિના સહજ સ્વાભાવિક સુખને મેળવવાની ઈચ્છા પ્રગટી હોય તે ઈન્દ્રિયને જય કરવા ઉગ્ર પરાક્રમને પ્રગટ કરવું જોઈએ.
| ઈન્દ્રિયેન જય એટલે તવથી વિષયને વિરાગ છે, વિષયેના ભેગોમાં અનાસક્ત બનવું, રાગ-દ્વેષને વશ નહિ થવું તે ઇન્દ્રિયેને જય છે.
જ્યાં સુધી ભેગમાં રાગ-દ્વેષ થાય, ત્યાં સુધી ભેગે. ને ત્યાગ કર્તવ્ય છે એટલું જ નહિ પણ તે અનિવાર્ય છે.
