________________
૫૮ વિશ્વ વ્યવસ્થા એવી છે કે મનુષ્ય જેમ જેમ પ્રાપ્ત ભેગાદિને ત્યાગ – વિરાગ કરે, તેમ તેમ અધિકાધિક ભેગાદિ સામગ્રી મળે. પરંતુ ત્યાં વૈરાગ્યશીલ મનુષ્ય વિરાગની શક્તિ અધિકાધિક કેળવી અને ત્રણે લેકની સંપત્તિ મળવા છતાં વિરાગી જ બને છે અને મોહને પૂર્ણ વિજય પ્રાપ્ત કરે છે. વિરાગી બનવા માટે પ્રાથમિક કક્ષામાં ત્યાગ અત્યંત ઉપયેગી અને અનિવાર્ય છે, પણ મેહને આખરી વિજય તે વૈરાગ્યથી જ થાય છે. તેમાં ત્યાગ એ વૈરાગ્યની પ્રાપ્તિ માટે અને રક્ષા માટે ખાસ ઉપયોગી છે.
હવે વિષયના રાગની ભયંકરતા વર્ણવે છે– वृद्धास्तृष्णाजलापूर्णरालवालैः किलेन्द्रियैः । मूर्छामतुच्छां यच्छन्ति, विकारविषपादपाः ॥२॥
અર્થ વિષયતૃષ્ણ રૂપ જળથી ભરેલા ઇન્દિરૂપી ક્યારાઓથી વધેલા (પોથેલા) વિવિધ વિકારોરૂપી વિષવૃક્ષો આત્માને ગાઢ મૂછિત (મૂઢ) કરે છે.
ભાવાર્થ: જળથી ભરેલા ક્યારાઓથી જેમ વૃક્ષ વધે છે, તેમ વિષયતૃષ્ણારૂપી જળથી પુષ્ટ બનેલા ઈન્દ્રિરૂપ
ક્યારાઓથી પોષાયેલા વિકારરૂપી ઝેરી વૃક્ષે આત્માને મેહ-- પ્રસ્ત અર્થાત્ મૂઢ બનાવે છે.
