________________
[૪]
* श्रीगुणस्थानक्रमारोहः *
44
***
'अक्खाण रसणी कम्माण मोहणी तह वयाण बंभवयं । નુત્તીળ ય મળમુત્તી, ચરો ટુબ્વેળ નિવંતિ શા”
(1)
(2)
मोहे हते शेषकर्माणि सुखहतान्येव, यदागमः
“जैह मत्थयसूईए, हयाए हम्मए तलो ।
तह कम्माणि हम्मंति, मोहणिज्जे खयं गए ||१||
ततो मोहघाते शेषघातिनां घातोऽवश्यंभाव्येवेति न दोषः ॥ १ ॥
-
ગુણતીર્થ
(૧) પાંચ ઇન્દ્રિયોમાં રસનેન્દ્રિય, (૨) આઠ કર્મોમાં મોહનીય કર્મ, (૩) પાંચ મહાવ્રતોમાં બ્રહ્મચર્ય મહાવ્રત, અને (૪) ત્રણ ગુપ્તિઓમાં મનોગુપ્તિ – આ ચારે દુ:ખેથી જીતી શકાય તેમ છે.”
(řો. ૧)
પ્રસ્તુતમાં વાત એટલી જ છે કે, મોહનીય કર્મને હણવું જ કઠિન છે. જો એ હણાઈ જાય, તો બાકીના કર્મો તો સુખેથી હણાયા જ સમજો... આગમ ગ્રંથમાં પણ જણાવ્યું છે કે –
“જેમ મસ્તકસૂચિ હણાતાં, તાડવૃક્ષ હણાય છે જ... તેમ મોહનીય કર્મનો ક્ષય થતાં, બાકીના કર્મો પણ હણાય છે જ...'
K
એટલે મોહનીય કર્મનો ઘાત થયે બાકીના જ્ઞાનાવરણ-દર્શનાવરણ-અંતરાયરૂપ શેષ ઘાતીકર્મોનો ઘાત પણ અવશ્ય થવાનો જ... માટે ‘હતમોહ’ કહ્યું; એનાથી ‘હતઘાતિચતુષ્ટય’ એવો અર્થ સમાઈ જ જાય છે અને તેથી જિનેશ્વરપણું પણ સંગત થઈ જ જાય છે... એટલે હવે કોઈ દોષ ન રહે.
હવે ગ્રંથકારશ્રી ચાર શ્લોકો દ્વારા ચૌદ ગુણસ્થાનકોનો માત્ર નામોલ્લેખ કરવા જણાવે
છે
छायासन्मित्रम्
अक्ष्णां रसना कर्मणां मोहनीयं तथा व्रतानां ब्रह्मव्रतम् । गुप्तीनां च मनोगुप्तिः, चत्वारि दुःखेन जीयन्ते ॥१॥
यथा मस्तकसूच्यां हतायां हन्यते तालः ।
तथा कर्माणि हन्यन्ते, मोहनीये क्षयं गते ॥१॥
© ‘મસ્તકસૂચિ’ એટલે તાડવૃક્ષના એકદમ ઉપરના ટોચના ગર્ભભાગની સોય જેવા આકારે ઉગેલ સૂચિ; એ નાશ પામે તો આખું તાડવૃક્ષ અવશ્ય નાશ પામે.
