________________
(શ્નો. ૨) - ગુર્નવિવેવનાવિસતિવૃતઃ છે
[ ૩] ૦सम्यक्त्वमोहनीयं, क्षपयत्यष्टावतः कषायांश्च । क्षपयति ततो नपुंसक-वेदं स्त्रीवेदमथ तस्मात् ॥२॥ हास्यादि ततः षट्कं, क्षपयति तस्माच्च पुरुषवेदमपि ।
સંગ્વતનાનવિ હૃત્વા, પ્રાનોત્વથ વીતરાત્વિમ્ રૂા” [પ્રશમરતિઃ ર૬૦-ર૬૨] आह – ननु हतमोहमित्यत्रोक्तम्, न ह्येकस्यैव मोहस्य घातेन जिनेश्वरत्वमुपपद्यते, किन्तु ज्ञानावरणदर्शनावरणान्तरायाणामपि घाते जिनेश्वरत्वं स्यात् तत्कथमिति, अत्रोच्यते - अष्टस्वपि कर्मसु मोहस्यैव प्राधान्यम्, यतः -
-- ગુણતીર્થ – (૨) ગહન એવાં મિથ્યાત્વમોહનીયને ખપાવે છે, ત્યારબાદ (૩) સમ્યક્તમિથ્યાત્વરૂપ મિશ્રમોહનીયને ખપાવે છે. (૧)
ત્યારબાદ (૪) સમ્યક્વમોહનીયને ખપાવે છે, પછી (૫) અપ્રત્યાખ્યાનાવરણચતુષ્ક અને પ્રત્યાખ્યાનાવરણચતુષ્ક એમ આઠ કષાયોને ખપાવે છે, ત્યારબાદ (૬) નપુંસકવેદને ખપાવે છે, અને ત્યારબાદ (૭) સ્ત્રીવેદને ખપાવે છે... (૨)
ત્યારબાદ (૮) હાસ્ય, રતિ, અરતિ, ભય, શોક, જુગુપ્સા - એ હાસ્યષકને ખપાવે છે, (૯) ત્યારબાદ પુરુષવેદને પણ ખપાવે છે, પછી (૧૦) સંજવલન ચાર કષાયોને પણ હણીને, એ જીવ વીતરાગપણું પામે છે. (૩)” [પ્રશમરતિ-શ્લો. ૨૬૦, ૨૬૧, ૨૬૨]
- મોહ જાયે સવિ જાય ના પ્રશ્ન : પરમાત્માનાં વિશેષણ તરીકે “હતમોહ હણાયેલા મોહનીય કર્મવાળા' એવું જે વિશેષણ મૂળગાથામાં મૂકાયું છે, તે અંગે અમારો પ્રશ્ન છે કે માત્ર એક મોહનીયકર્મનો ઘાત થાય એટલા માત્રથી જિનેશ્વરપણું શી રીતે આવે ? એના માટે તો ચારેય ઘાતકમનો ક્ષય અનિવાર્ય છે... એટલે માત્ર મોહનીયકર્મ નહીં, પણ એ સિવાયના (૧) જ્ઞાનાવરણ, (૨) દર્શનાવરણ, અને (૩) અંતરાય – એ ત્રણ ઘાતી કર્મોનો પણ ક્ષય થાય, તો જ જિનેશ્વરપણું સંગત થાય, અન્યથા નહીં. તો પછી ગાથામાં માત્ર મોહનીયના જ ક્ષયનો ઉલ્લેખ કેમ?
ઉત્તર ઃ આ વિશે કહેવાય છે – જ્ઞાનાવરણાદિ આઠેય કમમાં “મોહનીયકર્મ એ જ પ્રધાન છે... એ જ આત્માના ગુણોને ઢાંકી દેવામાં મહત્ત્વનું પરિબળ ધરાવે છે, કારણ કે શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે –
