________________
દશમા દયાળુપણાનાં ગુણનું વર્ણન. હવે દશમે દયાળુપણાને ગુણ કહે છે.
मूलं धम्मस्स दया, तयणुगयं सव्वमेवमणुठाणं । सिद्धं जिगिदसमए, माग्गिजइ तेणिह दयालू ।। १७ ॥
મૂલાઈ-ધર્મનું મૂળ દયા છે, અને દયાને અનુસરીને જ સર્વ ધર્મ અનુષ્ઠાન જિનેન્દ્રના શાસનમાં સિદ્ધ છે, તેથી કરીને અહીં દયાળુ • શોધાય છે.
ટીકાથ–જેને અર્થ ઉપર કહી ગયા છે એવા ધર્મનું મૂળ એટલે આદિ કારણ દયા-પ્રાણીની રક્ષા જ છે કેમકે આની રક્ષાને માટે જ બીજા વ્રત કહેલાં છે. તેને માટે કહ્યું છે કે –“ સ્વર્ગ અને મોક્ષને સાધનારી અહિંસા જ મુખ્ય કહેલી છે, અને તે અહિંસાના રક્ષણને માટે જ સત્ય વિગેરે વ્રતનું પાળવું ગ્ય છે.” તથા–“જેમ માટી વિના ઘડે બની શકતા નથી, જેમ બીજ વિના અંકુરે હૈતો નથી, તેમ જીવરક્ષા વિના મલિનતા રહિત શુદ્ધ ધર્મ થઈ શકતો નથી.” તથા તરનુણતં-તે દયાની સાથે જ રહેલું વિહાર, આહાર, તપ અને વયાવચ્ચ વિગેરે સવે શુભ અનુષ્ઠાન નિંદ્રના આગમને વિષે સિદ્ધ પ્રસિદ્ધ છે. કહ્યું છે કે –“જ્યાં દયા ન હોય ત્યાં દીક્ષા નથી, ભિક્ષા નથી, જ્ઞાન નથી. તપ નથી, દાન નથી અને ધ્યાન નથી. અર્થાત્ દયા વિના કરેલા આ સર્વ શુભ અનુષ્ઠાન વ્યર્થ છે.” તેથી કરીને અહીં એટલે આ ધર્મના અધિકારમાં દયાળુ માણસ શોધાય છે. અહીં તાત્પર્ય એ છે કે-જે પોતાની જાતે જ દયાળુ હોય તે સુખે કરીને ઈર્યાસમિતિ, પાડલેહણ વિગેરે ક્રિયામાં પ્રવર્તે છે. તેથી તે ધર્મરૂચિની જેમ ધર્મને ચોગ્ય થાય છે. ૧૭.
