________________
(૧૮૮)
ધર્મરત્ન પ્રકરણું. કયારથી શરૂ થયું હશે એમ તેની શરૂઆતને કાળ જણાતું ન હોય, તેને પણ પિતાની મતિથી દેષની કલ્પના કરીને ગીતાર્થો દૂષિત કરતા નથી, એટલે, “આ એગ્ય નથી.” એમ બીજાને ઉપદેશ દેતા નથી. તે આગમમાં કહેલી બાબતને દૂષિત ન કરે તેમાં શું કહેવું ? કારણ કે તે ગીતાર્થો સંસારવૃધિથી ભીરૂ હોય છે. તે વિષે ભગવતીજીમાં કહ્યું છેકે-- “હે ગૌતમ ! જે કઈ માણસ અર્થને, હેતુને, પ્રશ્નને, વ્યાખ્યાનને કે કારણને જાણ્યા વિના, જોયા વિના, સાંભળ્યા વિના અથવા સાબીતિ વિના ઘણુ મનુષ્યની મધ્યે કહે, જણાવે, પ્રરૂપે, દેખાડે, નિદર્શન કરે કે સાબીત કરે તે પુરૂષ અરિહંતની આશાતનામાં વતે છે, અરિહંતના પ્રરૂપેલા ધર્મની આશાતનામાં વતે છે, કેવળીની આશાતનામાં વર્તે છે, અને કેવળીએ પ્રરૂપેલા ધર્મની આશાતનામાં વતે છે. અર્થાત તે સર્વની તેણે આશાતના કરી એમ જાણવું.” બીજે સ્થળે પણ કહ્યું છે કે--“જે કાંઈ અનુષ્ઠાનાદિક ઘણી ખ્યાતિને પામેલું હોય એટલે કે ઘણા કાળથી ચાલ્યું આવતું હોય, તે કદાચ કેઈ ઠેકાણે શાસ્ત્રમાં વિધાન કરેલું ન દેખાય, તેમજ તેને નિષેધ પણ દેખાતો ન હોય, તે તેમાં ગીતાને મનપણું જ હોય છે.”
વળી ગીતાર્થે પિતાના મનમાં આ પ્રમાણે ભાવના
ભાવે છે. વિચારે છે–
संविग्गा गीयतमा, विहिरसिया पुव्वसूरिणो आसि । तदसियमायरियं, अणइसई को निवारेइ ॥ १०० ।।
મૂલાથ–પૂર્વના સૂરિઓ સંવિમ, અત્યંત ગીતાર્થ અને વિધિના રસિક હતા, તેઓએ જે દૂષિત નહીં કરેલું અને આચરણ કરેલું કાંઇ પણ અનુષ્ઠાનાદિક, તેને હાલના વખતમાં અતિશય રહિત એ કેણ નિવારી શકે ?
