________________
(૧૦૦)
ધર્મરત્ન પ્રકરણ. રિણીનાં દષ્ટાંતો છે. આને ભાવાર્થ એ છે જે–“શસ્ત્રપરિજ્ઞા અધ્યપન સૂત્રથી અને અર્થથી ભણ્યા પછી સાધુનું ઉત્થાપન કરવું એટલે વડી દીક્ષા આપવી એમ આગમમાં કહ્યું છે. અને હાલને આચાર એ છે કે—કાય સંયમ એટલે દશવૈકાલિક સૂત્રનું ષજીવનિકા નામનું ચોથું અધ્યયન સૂત્ર અને અર્થથી ભણ્યા પછી સાધુની ઉત્થાપના-વડી દીક્ષા કરાય છે. તથા આગમને અનુસારે પ્રથમ પિંડેષણ અધ્યયન ( આચારાંગ) ભણ્યા પછી ઉત્તરાધ્યયન ભણવામાં આવતું હતું, અને હાલમાં ઉત્તરાધ્યન ભણ્યા પછી આચારાંગ શીખાય છે. પૂર્વે કલ્પવૃક્ષ લેકના શરીરના નિવહનું સાધન હતા, હાલમાં આમ્રવૃક્ષ અને કરીર વિગેરે વૃક્ષોથી વ્યવહાર (નિર્વાહ) ચાલે છે. તથા પૂર્વે વૃષભે અતુલ બળવાન અને વેત વર્ણવાળા હતા, હાલમાં અલ્પબળવાન ધુસરા વર્ણવાળાથી પણ લેકવ્યવહાર કરે છે. તથા પૂર્વે ગોપજને ખેડુત હતા અને તેઓ ચક્રવતના ગૃહપતિ નામના રત્નની જેમ એક જ દીવસમાં ધાન્ય નીપજાવતા હતા, હાલમાં તેવા ખેડુતો નહીં છતાં પણ બીજા ખેડુતોથી લોકે નિર્વાહ કરે છે. તથા પૂર્વે દ્ધાઓ સહસ
દ્વાદિક હતા, હાલમાં અલ્પ બળ અને પરાક્રમવાળા છે તે પણ તેનાથી રાજાઓ શત્રુઓને પરાભવ કરી રાજ્યનું પાલન કરે છે. તે જ પ્રમાણે સાધુઓ પણ હાલમાં જીતવ્યવહાર કરીને સંયમને આરાધે છે, એ પ્રમાણે ઉપનય કરે. તથા શોધિ એટલે પ્રાયશ્ચિત્ત પહેલાં છ માસનું આવતું તે હાલ જીત વ્યવહારમાં પાંચ ઉપવાસનું કહેવું છે. તથા પુષ્કરિણી એટલે વાવો પણ પહેલાંના કરતાં હીન છે તે પણ લોકોને ઉપકાર કરે જ છે. અહીં દાર્ટીતિકની યેજના પ્રથમની જેમ કરી લેવી. આ પ્રમાણે અનેક પ્રકારે જીતવ્યવહારવામાં આવે છે. ૮૩
અથવા ઘણું શું કહેવું ? - ૧ એક હજાર યોદ્ધાઓ સાથે એક વખતે યુદ્ધ કરી શકે તે સહસચોધ કહેવાય છે.
