________________
ભાવસંવર અને દ્રવ્યસંવરનું સ્વરૂપ (૩૪).
चेदणपरिणामो जो कम्मस्सासवणिरोहणे हेऊ । सो भावसंवरो खलु दव्वासवरोहणे अण्णो ॥ ३४ ॥ चेतनपरिणामो यः कर्मणः आम्रवनिरोधने हेतुः । સ: માવસંવર: રવનું દ્રાવરોધનોડઃ || 3 ||
આત્માનું જે (શુદ્ધ) પરિણામ કર્મના આસવના નિરોધમાં કારણરૂપ છે તે ભાવસંવર છે અને જે દ્રવ્યાસવનો નિરોધ થાય છે તે અન્ય (એટલે કે દ્રવ્યસંવર) છે. ૩૪. *
સંવરનો અર્થ છે રોકવું. આત્માનું જે શુદ્ધ પરિણામ કર્મના આગમનને રોકે છે તે ભાવસંવર છે. અને તે કમનું રોકાવું તે દ્રવ્યસંવર છે. . .
કર્મના આસવને રોકવાના હેતુરૂપ જે ચેતન પરિણામ છે તે ભાવસંવર છે. દ્રવ્યાસવને રોકે છે તે દ્રવ્યસંવર છે.
ભાવાસવના કારણરૂપ મિથ્યાત્વ, અવિરતિ વગેરે છે, તેનાથી વિપરીત એવા સમ્યકત્વ - વિરતિ વગેરે શુદ્ધ ઉપયોગરૂપ ચેતન પરિણામ એ ભાવસંવર છે. આ ભાવસંવરનું વ્રત નિયમ - સંયમ વગેરે રૂપે વર્ણન થાય છે.
ભાવસંવરના પ્રકાર (૩૫) वदसमिदीगुत्तीओ धम्माणुपेहा परीसहजओ य। चारित्तं बहुभेया णायव्वा भावसंवरविसेसा ॥ ३५ ॥ व्रतसमितिगुप्तयो धर्मानुप्रेक्षाः परीपहजयश्च । चारित्रं बहुभेदं ज्ञातव्या भावसंवरविशेषाः ॥ ३५ ॥
વ્રત, સમિતિ, ગુપ્તિ, ધર્મ, અનુપ્રેક્ષા, પરિષહ અને ચારિત્રને અનેક પ્રકારના ભાવસંવરના વિશેષ ભેદ જાણવા જોઈએ. ૩૫.
