Page Text
________________
અષ્ટક પ્રકરણ
૧૯૭
૧૬-નિત્યાનિત્યપક્ષમંડન અષ્ટક
(इति पररूपासत्त्वधर्मकं=) माथी ५२३५थी (५२द्रव्याहिथी) ले असत्त्वधर्म, ते असत्यधर्भया विशिष्ट से સ્વરૂપસત્ત્વ, તે સ્વરૂપસત્ત્વ વિશિષ્ટ બને છે, અર્થાતુ પારદ્રવ્યાદિથી રહેલા અસત્ત્વથી વિશિષ્ટ જે સ્વરૂપસત્ત્વ એ વસ્તુમાં વિશિષ્ટતા છે. અન્યથા–પરદ્રવ્યાદિથી રહેલા અસત્ત્વથી વિશિષ્ટ સ્વરૂપ સત્ત્વ વિના, વસ્તુમાં વિશિષ્ટતા આવતી નથી.
(विशिष्टत्वादुक्तेन...=) स्वसंवेद्य सुम-६ : मने मेरे भावो 6s An विशिष्टताथी (=विशेषताथी) विशिष्ट बने छ. (पंय वस्तु-१०८3)
કોઇ જાતના વિરોધ વિના– એકાંત પક્ષમાં હિંસાદિનો સ્વીકાર કરવામાં જે વિરોધો બતાવ્યા તે વિરોધોના ત્યાગથી હિંસા આદિ ઘટે છે.
ન્યાયપૂર્વક– પરિણામ સ્વરૂપ આત્માને અન્ય અન્ય પર્યાયની પ્રાપ્તિ ઘટી શકે એ ન્યાયપૂર્વક.
પરમાર્થથી– નિત્યાનિત્ય વગેરે પક્ષમાં હિંસાદિ પરમાર્થથી ઘટે છે, નહિ કે કલ્પનાથી. નિત્યાનિત્ય વગેરે પક્ષમાં હિંસા વગેરે પરમાર્થથી ઘટે છે એ વિગત પૂર્વે બતાવી જ છે.
“डिंस माह" में स्थणे "म" २०६थी भाश्रप, संवर, बंध, मोक्ष. १२ सम४. (१) आत्मनः परिणामित्वे हिंसाया अविरोधदर्शनायाहपीडाकर्तृत्वयोगेन, देहव्यापत्त्यपेक्षया । . तथा हन्मीतिसङ्क्लेशा-द्धिसैषा सनिबन्धना ॥२॥
वृत्तिः- पीडा दुःखवेदना, तस्याः कर्ता विधाता, तद्भावः पीडाकर्तृत्वं, तस्य तेन वा योगः सम्बन्धस्तेन 'पीडाकर्तृत्वयोगेन', तथा देहस्य शरीरस्य व्यापत्तिविनाशो देहव्यापत्तिस्तस्या अपेक्षा निश्रा देहव्यापत्त्यपेक्षा तया 'तथा' इति निबन्धनान्तरसमुच्चये, 'हन्मि' मारयामि प्राणिनमित्येवंरूपात्, 'सङक्लेशात्' चित्तकालुष्यात्, 'हिंसा' प्राणव्यपरोपणा, या परिणामवादिभिरभ्युपगतेति गम्यम्, ‘एषा' इयं हिंसा, 'सनिबन्धना' सनिमित्ता । परिणामवादे हि पीडकस्य पीडनीयस्य च परिणामित्वात् पीडाकर्तृत्वमुपपद्यते देहविनाशसङ्क्लेशौ च, एकान्तवादे तु पीडाकर्तृत्वादीनां पूर्वोक्तन्यायेनायुज्यमानत्वात् हिंसा निर्निबन्धनेति, यच्चोच्यते नाशहेतुना देहाद्भिन्नो नाशः क्रियते अभिन्नो वा, यदि भिन्नस्तदा देहस्य तादवस्थ्यं स्यात्, अथ अभिन्नस्तदा देह एव कृतो भवतीति, तदयुक्तम्, अभिन्ननाशकरणे हि वस्तु नाशितमेव भवति न कृतम्, यथाऽभिन्नोत्पादकरणे उत्पादितमेव भवतीति । अनेन च श्लोकेन स्थानान्तरप्रसिद्धस्त्रिविधो वधो निर्दिष्टः । तथा च, "तप्पज्जायविणासो, दुक्खुप्पाओ य संकिलेसो य । एस वहो जिणभणिओ, वज्जेयव्वो पयत्तेणं५ ॥२॥"
આત્મા પરિણામી હોય તો હિંસા ઘટવામાં કોઇ વિરોધ નથી એ બતાવવા ગ્રંથકાર કહે છે–
શ્લોકાર્થ– પીડા ઉત્પન્ન કરવાથી, દેહનો નાશ કરવાથી, અને હું જીવને મારું એવા પ્રકારની ચિત્ત९५. तत्पर्यायविनाशो दुःखोत्पादश्च संक्लेशश्च । एष वधो जिनभणितो वर्जयितव्यः प्रयत्नेन ॥१॥
| SR No. | 022090 |
| Book Title | Ashtak Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajshekharsuri |
| Publisher | Arihant Aradhak Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 354 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |