________________
૭.
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૭૫-૭૬
ભાવાર્થ:
ચારિત્રપરિણામને આશ્રય કરીને રહેલા સાધુઓ અને શ્રાવકો સહેજ પ્રમાદમાં પડે તો ચિત્તવૃત્તિમાં તરત મોહના પરિણામો ઉત્થિત :
શ્લોક-૭૪માં કહ્યું કે ચારિત્રપરિણામવાળા સાધુઓ કે શ્રાવકો શ્રુતજ્ઞાનથી મોહના ઉપદ્રવને નિવારવા માટે કઈ રીતે વિચારણા કરે છે, તે બતાવવા માટે બોધરૂપી મંત્રી પ્રત્યે ચારિત્રધર્મરાજા પોતાના આશ્રિત મંડલના ઉપદ્રવનું કથન કરે છે. તે કથન કરતાં કહે છે કે, મોહનું સૈન્ય દુર્વાદીઓના પક્ષ જેવું ફૂટ લક્ષ્યવાળું છે અર્થાત્ જેમ ખરાબવાદીઓ વાદમાં છળપ્રપંચ કરતા હોય તેવા ફૂટલક્ષવાળા મોહના પરિણામો છે. વળી, યત્નપૂર્વક નિવારણ કરવા છતાં પણ મોહનું સૈન્ય આપણને આશ્રિત એવા સ૨ળલોકને ઉપદ્રવ કરે છે અર્થાત્ ચારિત્રપરિણામને આશ્રય કરીને રહેલા સાધુઓ અને શ્રાવકો સહેજ પ્રમાદમાં પડે છે કે-તરત મોહના પરિણામો ચિત્તવૃત્તિમાં ઊઠે છે અને તેઓના ચિત્તમાં રહેલા વૈરાગ્યના ભાવોનો નાશ કરે છે. આ પ્રમાણે ચારિત્રના પક્ષપાતી એવા શ્રાવકો અને સાધુઓ સદા વિચારીને સબોધનું દૃઢ અવલંબન લઈને મોહથી પોતાના રક્ષણના ઉપાયોનો વિચાર કરે છે. II૭૫
શ્લોક ઃ
अस्मद्बलं तिष्ठति चित्तवृत्ती,
वैराग्यवल्लीं न विना प्रवृद्धाम् । छलान्विषस्ते च विनाशयन्ति, बीजाङ्कुरस्कन्धदशामपीमाम् ।। ७६ ।।
શ્લોકાર્થ :
(વળી, બોધમંત્રી પ્રત્યે ચારિત્રધર્મરાજા કહે છે –) ચિત્તવૃત્તિમાં પ્રવૃદ્ધ થયેલી વૈરાગ્યવલ્લી વગર આપણું સૈન્ય રહેતું નથી=જીવતું નથી અને છલાન્વેષી એવા તેઓ અર્થાત્ મોહના સૈનિક બીજ, અંકુર, સ્કંધ દશાવાળી પણ આને વૈરાગ્યવલ્લીને, નાશ કરે છે. II૭૬]]
