________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૫૬-૫૭
શ્લોકાર્થ :
અહીં=સંસારમાં, અપશ્ચિમ આવર્તના વિવર્તકાળમાં=ચરમાવર્તથી પૂર્વના પુદ્ગલ પરાવર્તન કાળમાં, બીજની પ્રાપ્તિ પણ થાય નહિ. જે કારણથી અતિશયથી સુંદર એવી આ પણ=બીજની પ્રાપ્તિ પણ, ભવાભિનંદિત્વની નિવૃત્તિથી લભ્ય છે. I[૫૬]
૫૭
ભાવાર્થ:
ચરમાવર્તકાળમાં વૈરાગ્યકલ્પલતાના બીજની પ્રાપ્તિ :
અચરમાવર્તકાળમાં વૈરાગ્યકલ્પલતાના બીજની પ્રાપ્તિ થતી નથી. કેમ પ્રાપ્ત થતી નથી ? તે સ્પષ્ટ કરતાં ગ્રંથકારશ્રી કહે છે કે, જીવને ભવના ઉપાયો જ્યાં સુધી અતિ સારરૂપ લાગતા હોય ત્યાં સુધી જીવ ભવમાં આનંદ લેવાની વૃત્તિવાળો છે. જ્યારે ભવભ્રમણના કારણીભૂત ભોગાદિ પ્રત્યે કાંઈક રાગ ઓછો થાય છે ત્યારે જીવમાં કંઈક અંશથી ભવાભિનંદિપણાની નિવૃત્તિ થાય છે. આ ભવાભિનંદિપણાની નિવૃત્તિથી જ અતિસુંદર એવી આ વૈરાગ્યકલ્પલતાના બીજની પ્રાપ્તિ થાય છે અર્થાત્ બીજના ઉત્તરવર્તી ભાવો તો ભવાભિનંદિપણાની નિવૃત્તિથી થાય છે, પરંતુ બીજની પ્રાપ્તિ પણ કંઈક અંશથી ભવાભિનંદિપણાની નિવૃત્તિથી થાય છે. પા
શ્લોક ઃ
उप्तेऽपि चास्मिन् विशदत्वमेति, संसारिजीवस्य हि चित्तवृत्तिः । क्षोभं तदा गच्छति तामसानां, वर्गो महामोहचमूचराणाम् ।। ५७ ।। શ્લોકાર્થ ઃ
આ ઉપ્ત હોતે છતે પણ=મોક્ષના બીજનું વપન કરાયે છતે પણ, સંસારી જીવની ચિત્તવૃત્તિ વિશદત્વને પામે છે-તત્ત્વાભિમુખ બને છે ત્યારે તામસભાવવાળા એવા મહામોહરૂપી ચમૂચરોનો વર્ગ=ચોરટાઓનો વર્ગ=મહામોહરૂપી યોદ્ધાઓનો વર્ગ, ક્ષોભને પામે છે. II૫૭ના
