________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૪૭–૪૮
અનુબંધશુદ્ધ અનુષ્ઠાન :
વળી, જે ધર્મની પ્રવૃત્તિ સૂક્ષ્મ બોધપૂર્વક જિનવચન અનુસાર કરાય છે તે અનુબંધશુદ્ધ છે, આથી સમ્યગ્દષ્ટિ વગેરે જીવો પોતાની ભૂમિકાનું સમ્યગ્ સમાલોચન કરીને ઉત્તર ઉત્તરની ભૂમિકાનું કારણ બને એવી જે ધર્મની પ્રવૃત્તિ કરે છે તે અનુબંધશુદ્ધ છે.
૪૭
આ પ્રવૃત્તિનો વિષય મોક્ષ છે અને આ પ્રવૃત્તિનું સ્વરૂપ શુદ્ધધર્મના આચારો છે અને આ સર્વ પ્રવૃત્તિ ઉત્તર ઉત્તરની ભૂમિકાનું કારણ બને તે રીતે વિવેકપૂર્વક સેવાય છે માટે વિષયશુદ્ધ છે, સ્વરૂપશુદ્ધ છે અને અનુબંધશુદ્ધ છે માટે સાક્ષાત્ મોક્ષનું કારણ છે અને ધર્મનું પ્રણિધાનમાત્ર આ ત્રણે પ્રકારની શુદ્ધિથી રહિત હોય તો મોક્ષનું બીજ નથી અને સંસારના પરિભ્રમણથી ત્રાસ થવાના કારણે ધર્મ કરવાનું પ્રણિધાન હોય તો મોક્ષનું બીજ છે એમ પૂર્વશ્લોક-૪૬ સાથે સંબંધ છે. II૪l
અવતરણિકા :
શ્લોક-૪૪માં કહેલ કે સદાચારપર એવા લોકોને જોઈને સદાચાર સેવવાની ઇચ્છા એ સદ્ધર્મરાગ છે અને તે મોક્ષનું બીજ છે, પરંતુ ધર્મમાત્રનું પ્રણિધાન નહિ. તેથી એ ફલિત થાય કે સદ્કર્મનો રાગ એ વૈરાગ્યકલ્પવેલીનું બીજ છે. હવે બીજમાંથી જેમ અંકુરો થાય તેમ સદ્ધર્મરાગરૂપ બીજમાંથી અંકુરાસ્થાનીય કઈ પ્રવૃત્તિ છે ? તે બતાવવા અર્થે કહે છે -
-
શ્લોક ઃ
शुद्धक्रियेच्छाविषयोऽनुबन्धः, स्थानेऽङ्कुरस्याभिहितोऽत्र बुद्धैः ।
असज्जिहासासदुपायलिप्साबुद्धिद्विपत्रीपरिणामभाजः ।।४८ ।।
શ્લોકાર્થ ઃ
અસી જિહાસા=અસદ્નો ત્યાગ કરવાની ઈચ્છા, અને સદ્ઉપાયની
