________________
રપર
વૈરાગ્યકલ્પલતા/બ્લોક-૨૩૮-૨૩૯ છોડીને કયા સુખના અર્થે ઉદ્યમ કરી રહ્યા છે અને તેનો નિર્ણય કરવા અર્થે તે બુદ્ધિમાન પુરુષ પોતાને બાહ્ય પદાર્થોમાં “આ મને ઇષ્ટ છે આ મને અનિષ્ટ છે” ઇત્યાદિરૂપ જે વિકલ્પવૃત્તિઓ પ્રવર્તે છે તેનો વિરોધ કરવા યત્ન કરે અને અભ્યાસના બળથી જો તે વિકલ્પવૃત્તિ નિરોધ કરી શકે તો સાધુના શમસુખની પરીક્ષા તે કરી શકે સાધુનું સમભાવનું સુખ કેવું છે તે સ્વઅનુભવથી નિર્ણય કરી શકે, તેથી માધુર્યની જેમ વાણીનો અવિષય પણ સાધુના સમભાવનું સુખ તે નિરાકરણ કરી શકે નહીં. આશય એ છે કે કોઈ વસ્તુમાં કેવું માધુર્ય છે તે સ્વાનુભવથી જ નિર્ણય થાય છે, પરંતુ વાણીનો વિષય તે માધુર્યવિશેષ થતો નથી છતાં તે વસ્તુમાં માધુર્ય વિશેષ નથી અન્ય માધુર્ય કરતાં વિશેષ પ્રકારનું માધુર્ય નથી, તેવું નિરાકરણ થઈ શકતું નથી તેમ મુનિનું સમભાવનું સુખ વાણીથી કહી શકાતું નથી, તોપણ મુનિને ભોગના અભાવમાં સુખ હોઈ શકે નહીં તેમ કહી શકાય નહીં પરંતુ વસ્તુમાં વર્તતું માધુર્ય વિશેષ વસ્તુને ચાખવાથી જ નિર્ણત થાય છે તેમ મુનિના સમભાવનું સુખ વિકલ્પના નિરોધથી જ પ્રતીત થાય છે, વાણીથી કહી શકાતું નથી. li૨૩૮ાા શ્લોક :
ज्ञातं शिवं धर्मपदं समाधेः, शमोदयादेकमपि प्रदत्ते । भूयोऽपि नार्थप्रतिभासमान,
ज्ञानं हितं स्यादसमाहितानाम् ।।२३९।। શ્લોકાર્ચ -
સમાધિના કારણે શમનો ઉદય થવાથી એક પણ જ્ઞાત એવું ધર્મપદક ધર્મના રહસ્યને બતાવનારું પદ, મોક્ષને આપે છે. અસમાધિવાળા જીવોનું ઘણું પણ અર્થપ્રતિભાસમાત્ર એવું જ્ઞાન હિત થતું નથી=હિતનું કારણ બનતું નથી. ||ર૩૯ll ભાવાર્થ :
જે મહાત્માઓ સંસારથી અત્યંત વિરક્ત થયા છે અને સંસારના ઉચ્છેદનું
