________________
૨૨૮
વૈરાગ્યકાલતા/શ્લોક-૨૧૩-૨૧૪ પરિણામના અભ્યદય રૂ૫ છે. વળી, જે અત્યંતર તપ કરે છે તે બાહ્ય આચારોની વિશુદ્ધિ માટે કરે છે તેથી જેમ જેમ સ્વાધ્યાય વૈયાવચ્ચ વગેરે તપો કરે છે તેમ તેમ સંયમના બાહ્ય આચારો વીતરાગભાવને અનુકૂળ દૃઢ પ્રર્વતે છે. એથી બાહ્ય આચારો પૂર્વ પૂર્વ કરતાં વિશુદ્ધ બને છે. આ રીતે બાહ્ય અને અત્યંતર તપ શક્તિ અનુસાર સેવીને મહાત્મા સંયમના કંડકોની વૃદ્ધિ કરે છે. ર૧૩ શ્લોક :
ग्लानिर्न यत्रास्ति न चाक्षहानिर्यत्रैधते ब्रह्म न रोषवार्ता । यस्मिन् जिनाजैकवशंवदत्वं,
समाधिशुद्धं कथितं तपस्तत् ।।२१४।। શ્લોકાર્ચ -
જે તપમાં ગ્લાનિ નથી દેહની ગ્લાનિ નથી, અને ઈન્દ્રિયોની હાનિ નથી, બ્રહ્મચર્ય વધે છે, રોષની વાર્તા નથી, જેમાં જે તપમાં, જિનાજ્ઞા એકવશંવદત્વ છે જિનાજ્ઞા એકવશપણું છે, તે તપ સમાધિથી શુદ્ધ કહેવાયું છે. ll૧૪ll ભાવાર્થ - સમાધિથી શુદ્ધ એવા તપનું સ્વરૂપ -
સાધુને તપ દ્વારા ચિત્તની સ્વસ્થતારૂપ સમાધિ અભિપ્રેત છે તેથી પોતાની શક્તિને ગોપવ્યા વગર સમાધિની વૃદ્ધિ થાય તે પ્રકારે બાહ્ય અને અત્યંતર તપને સેવે છે જે તપના બળથી ચિત્તમાં ને દેહમાં ગ્લાનિ જણાતી નથી પરંતુ અંતરંગ મોહના નાશને અનુકૂળ ઉલ્લસિત થતું વીર્ય દેખાય છે. વળી, જે તપમાં ઇન્દ્રિયોની હાનિ નથી અર્થાત્ શક્તિને ઓળંગીને કરાતા બાહ્ય તપમાં જે રીતે ઇન્દ્રિયો ક્ષીણશક્તિવાળી થાય છે તેવી ઇન્દ્રિયોની હાનિ નથી અને ઉચિત તપ દ્વારા વિકારોનું શમન થવાથી બ્રહ્મચર્ય વધે છે અને વિવેકપૂર્વક સેવાયેલું તપ હોવાથી રોષની વાર્તા નથી=બાહ્ય તપના અજીર્ણરૂપ ક્રોધ નથી,
