________________
૧૯૬
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૮૩–૧૮૪
પ્રકારના કર્મરૂપ ઉપાધિના કારણે શુદ્ધકુળમાં જન્મ થયો તેથી તે શુદ્ધકુળમાં જન્મેલાની શ્લાઘા થાય છે કે આ મહાત્મા આવા ઉત્તમકુળમાં જન્મ્યો છે, તોપણ ઉત્તમકુળમાં જન્મેલા નિયમથી વિશુદ્ધશીલવાળા જ બને એવું નિયત નથી. માટે સમાધિવાળા મહાત્મા વિચારે છે કે ઉત્તમશીલનું જીવ માટે મહત્ત્વ છે. ઔપાધિક એવું ઉત્તમકુળનું જીવ માટે કોઈ પ્રયોજન નથી. આમ વિચારીને કુળના મદને કરતા નથી.
અહીં વિશેષ એ છે કે સામાન્યથી શુદ્ધકુળમાં જન્મેલા શુદ્ધશીલવાળા બને તેવી સંભાવના છે તોપણ શુદ્ધકુળમાં જન્મેલા કેટલાક અશુદ્ધશીલવાળા પણ પ્રાપ્ત થાય છે; કેમ કે કર્મને પરવશ થયેલા જીવો શુદ્ધકુળમાં જન્મ્યા હોય તોપણ કર્મને વશ અનુચિત આચરણા કરે છે. વળી અશુદ્ધકુળ સામાન્યથી જીવને અશુદ્ધ આચરણા કરવામાં પ્રબળ નિમિત્ત બને છે તોપણ અશુદ્ધકુળમાં જન્મેલા પણ કેટલાક વિવેકવાળા બને છે ત્યારે શુદ્ધશીલસંપન્ન બને છે. તેથી શુદ્ધકુળ અવશ્ય વિશુદ્ધશીલની પ્રાપ્તિ કરાવે તેવો નિયમ બાંધી શકાય નહિ. ફક્ત લોકોમાં શુદ્ધકુળની મહત્તા હોય છે તેથી વ્યવહા૨માં શુદ્ધકુળની શ્લાઘા થાય છે. આ પ્રકારના પરમાર્થના સ્વરૂપને વિચારીને સમાધિને ભજનારા મહાત્માઓ કુળમદને કરતા નથી. પરંતુ સર્વ ઉદ્યમથી વિશુદ્ધશીલમાં ઉદ્યમ કરે છે. II૧૮૩
શ્લોક ઃ
विनाशशीले कलुषेन पूर्णे, जरारुजां सद्मनि नित्यसेव्ये ।
रूपेऽस्तु कः शोणितशुक्रबीजे, मदावकाशः सुसमाधिभाजाम् ।।१८४ ।।
શ્લોકાર્થ :
વિનાશશીલ=વિનાશ પામવાના સ્વભાવવાળા, ક્લેષથી પૂર્ણ=લોહીમાંસ આદિ ક્લુષિત પદાર્થોથી પૂર્ણ, જરા અને રોગનું ઘર, નિત્ય સેવવા યોગ્ય=હંમેશાં આળપંપાળ કરવા યોગ્ય, લોહી અને શુક્ર છે
