________________
૧૮૮
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૭૪-૧૭૫ व्रजन्ति नोद्वेगमनिष्टभावा
निवर्तयन्त्यक्षि न चाप्रशस्तात् ।।१७४।। શ્લોકાર્ચ -
શુદ્ધસમાધિને ભજનારા મુનિઓમલથી ક્લિન્ન એવા ફ્લેવરોમાં મળથી યુક્ત એવા શરીરોમાં, કુસ્સાને જુગુપ્સાને, કરતા નથી. અનિષ્ટ ભાવોથી ઉદ્વેગને પામતા નથી. અપ્રશસ્તથી=અપ્રશસ્ત એવા ભાવોથી, ચક્ષને નિવર્તન કરતા નથી. II૧૭૪ll ભાવાર્થ :
જેઓને આત્માનું પારમાર્થિક સ્વરૂપ સમભાવવાળું છે તેવો બોધ છે તેથી સમભાવ પ્રત્યેના પક્ષપાતવાળા છે અને સદા સમભાવમાં રહેવા માટે ઉદ્યમ કરનારા છે તેઓ શુદ્ધસમાધિને ભજનારા છે અને તેવા મહાત્માઓ પોતાના કે અન્ય મહાત્માઓના મલથી યુક્ત દેહને જોઈને જુગુપ્સા કરતા નથી પરંતુ આત્માની નિર્લેપ પરિણતિ પ્રત્યે જ સદા ઉદ્યમ કરે છે.
વળી, પોતાના દેહને અનિષ્ટ કરે એવા ભાવોની પ્રાપ્તિ થાય તોપણ ઉદ્વેગ પામતા નથી પરંતુ વિચારે છે કે કર્મના ઉદયથી દેહની પ્રાપ્તિ થઈ છે અને તેવા પ્રકારના કર્મની પ્રાપ્તિથી જ અનિષ્ટ સંયોગો પ્રાપ્ત થાય છે અને કર્મકૃત ભાવોમાં હર્ષ-શોક કરવો આત્માનો સ્વભાવ નથી તેમ વિચારીને અનિષ્ટભાવોમાં પણ સમભાવને ધારણ કરે છે પરંતુ ઉદ્વેગને પામતા નથી.
વળી, તેવા મહાત્માઓ ઇન્દ્રિયને ન ગમે તેવા અપ્રશસ્તભાવથી ચક્ષુને નિવર્તન કરતા નથી. પરંતુ ઇન્દ્રિયને અપ્રિય ભાવોને જોઈને પણ ચિત્તને રાગદ્વેષથી પર રાખીને ઇન્દ્રિયના વિષયમાં મધ્યસ્થભાવને ધારણ કરે છે. II૧૭૪ll શ્લોક :
न मूत्रविष्टापिठरीषु रागं, बध्नन्ति कान्तासु समाधिशान्ताः ।
