________________
૧૮૭
વૈરાગ્યકલ્પલતા/બ્લોક-૧૭૩-૧૭૪ શ્લોકાર્ય :
સમાધિમાં સંતોષવાળા મુનિઓને સ્વપ્નમાં પણ પરમાર્ગની દષ્ટિ થાય નહિ. માલતીપુષ્પમાં રત એવો યુવાન ભમરો કરીર નામના ફૂલમાં અભિલાષને કરતો નથી. II૧૭૩II ભાવાર્થ -
જે મહાત્માઓ મોહથી અનાકુળ એવી ઉત્તમ ચિત્તવૃત્તિરૂપ સમાધિમાં સંતોષવાળા છે, તેઓની તેવી ઉત્તમ ચિત્તવૃત્તિરૂપ સમાધિનું પ્રબળ કારણ સર્વજ્ઞ બતાવેલો માર્ગ જ છે એવો સ્થિર નિર્ણય છે; કેમ કે સર્વશે ઉપદેશેલો સર્વમાર્ગ ગ્રહણશિક્ષા અને આસેવનશિક્ષો દ્વારા વીતરાગતાને અનુકૂળ જીવવીર્ય ઉલ્લસિત કરવા માત્રમાં વ્યાપારવાળો છે, તેથી સમાધિની અતિશયતાને કરનારો છે. વળી, સમાધિમાં જેઓને સંતોષ છે તેવા મુનિઓને સમાધિની અતિશયતાના પ્રબળ કારણભૂત એવા જિનમતમાં અતિરાગ છે તેથી સ્વપ્નમાં પણ પરદર્શનના માર્ગમાં રુચિ થતી નથી; કેમ કે પરદર્શનનો માર્ગ કંઈક યોગમાર્ગને કહેનારો હોવા છતાં કોઈક એક નયદષ્ટિથી પ્રવર્તતો હોવાના કારણે પરિપૂર્ણ શુદ્ધ નથી. તેથી સમાધિની વૃદ્ધિમાં અન્યદર્શન જિનમત જેવું પ્રબળ કારણ નથી. માટે સમાધિમાં સંતોષવાળા મુનિઓને તે માર્ગ પ્રત્યે ક્યારેય આકર્ષણ થતું નથી. આ કથનને દૃષ્ટાન્તથી સ્પષ્ટ કરે છે –
ભમરાને સ્વભાવથી માલતીપુષ્પ પ્રત્યે રાગ હોય છે અને તેમાં પણ યુવાનીના મદને કારણે યુવાન ભમરાને વિશેષ પ્રકારે માલતીપુષ્પ પ્રત્યે આકર્ષણ હોય છે. તેવો યુવાન ભમરો સુગંધ વગરના કરીરપુષ્પમાં ક્યારેય અભિલાષ કરતો નથી, તેમ માલતીપુષ્પના જેવા સમાધિરસથી ભરપૂર એવા જિનમતમાં સંતોષવાળા મુનિઓને કરીરપુષ્પ જેવા સમાધિના પ્રબળ અંગ વગરના અન્યદર્શનમાં ક્યારેય અભિલાષ થતો નથી. II૧૭૩ શ્લોક :
कुत्सां मलक्लिनकलेवरेषु, कुर्वन्ति नो शुद्धसमाधिभाजः ।
