________________
૧૬૬
વૈરાગ્યકલ્પલતા/બ્લોક-૧૫૩-૧પ૪ શ્લોક :
अत्यन्तलक्षव्रतयोगनुनाः, स्मृत्वाऽनुभूताद्भुतभोगलीलाम् । न वैमनस्यं मुनयः प्रयान्ति, समाधिमन्त्राहतशोकभूताः ।।१५३।।
શ્લોકાર્થ :
અત્યંત રૂક્ષ એવા વ્રતના યોગથી પ્રેરાયેલા સમાધિમંત્રથી હણી નાખ્યો છે શોકરૂપી ભૂત જેણે એવા મુનિઓ અનુભૂત, અદ્ભુત ભોગલીલાનું સ્મરણ કરીને સંસારઅવસ્થામાં જે શ્રેષ્ઠ ભોગો પૂર્વ કર્યા છે તેનું સ્મરણ કરીને, વૈમનસ્યને પામતા નથી. II૧૫૩ ભાવાર્થ
મુનિઓ ભગવાનનાં વચનોનું નવું નવું અધ્યયન કરીને અને અધ્યયન કરાયેલા સૂત્ર-અર્થનું પારાયણ કરીને આત્માને સમાધિમાં નિવેશ કરવા યત્ન કરે છે જેથી સમાધિને પામેલું તેમનું ચિત્ત બાહ્યપદાર્થોને પ્રાપ્ત કરીને શોકને પ્રાપ્ત કરે નહિ તેવું વિશિષ્ટ કોટિનું બને છે તેથી તેવા મહાત્માઓએ આત્મામાં સમાધિ નિષ્પન્ન કરે એવા શ્રુતરૂપી મંત્રો દ્વારા શોકરૂપી ભૂતનો નાશ કર્યો છે તેથી કોઈ નિમિત્તને પામીને આત્મામાં શોક ઉત્પન્ન થતો નથી. તેથી તે મહાત્માઓએ ગૃહસ્થઅવસ્થામાં જે ભોગો ભોગવેલ છે તેનું સ્મરણ કરીને પણ શોક થતો નથી. આથી સંયમજીવનની અત્યંત કઠોર આચરણારૂપી યોગથી પ્રેરાઈને તે મહાત્માઓ ક્યારેય શોકરૂપ વૈમનસ્યને પામતા નથી પરંતુ સંયમની કઠોર આચરણા દ્વારા પણ શાંતરસની પુષ્ટિ કરે છે. ઉપરા શ્લોક :
उग्रे विहारे च सुदुष्करायां, भिक्षाविशुद्धौ च तपस्यसो ।
