________________
૧૫
વૈરાગ્યકાલતા/બ્લોક-૧૫૨ શ્લોક :
गते न शोको न विमृश्यमेष्यच्छुद्धश्च योगः किल वर्तमानः । साधोः समाधिः प्रथते यदेदृक्,
तदाऽस्तु मन्योः क इवावकाशः ।।१५२।। શ્લોકાર્ચ -
નાશમાં શોકનથી,ભવિષ્યવિમર્શ કરવા યોગ્ય નથી અને વર્તમાનનો યોગ ખરેખર શુદ્ધ છે. જ્યારે આવા પ્રકારની સાધુની સમાધિ વિસ્તાર પામે છે, ત્યારે કોની જેમ ક્રોધનો અવકાશ છે અર્થાત્ અવકાશ નથી. II૧પIL ભાવાર્થ -
જે સાધુ જિનવચનથી ભાવિત મતિવાળા છે તેઓને આત્માથી ભિન્ન સર્વ પદાર્થો અસાર જણાય છે. તેથી કોઈ વસ્તુ નાશ પામે તો શોક થતો નથી અને તેવા મહાત્માઓ માટે ભવિષ્ય વિચાર કરવા યોગ્ય નથી તેથી સર્વ ઉદ્યમથી વર્તમાનમાં જ આત્મભાવોને સ્કુરણ કરવા યત્ન છે. અને તેવા મહાત્માઓને જ્યારે આવા પ્રકારનો વર્તમાનનો શુદ્ધયોગ સદા સમાધિને વિસ્તારતો હોય છે ત્યારે તેવા મહાત્માઓને કોઈની પ્રવૃત્તિથી ક્રોધનો અવકાશ ક્યાંથી હોય? અર્થાત્ તેવા મહાત્માઓ સદા સમાધિમાં ઉપયોગવાળા હોવાથી કોઈનાં કોઈ કૃત્યોને પામીને ક્રોધથી વ્યાકુલ થતા નથી પરંતુ શુદ્ધઋજુસૂત્રણની માર્ગણાથી આત્માને વાસિત કરે છે અર્થાત્ વર્તમાનની ક્ષણને ઋજુસૂત્ર માને છે અને વર્તમાનની ક્ષણ મોહથી અનાકુળ હોય તો શુદ્ધઋજુસૂત્રની ક્ષણ કહેવાય અને તેનાથી વિચારવામાં આવે તો ભૂતનો પદાર્થ વર્તમાનમાં નથી અને ભવિષ્ય પણ અનુત્પન્ન છે તેથી ભૂતવિષયક શોક કરવો પણ ઉચિત નથી અને ભવિષ્યનો વિચાર કરીને શોક કરવો પણ ઉચિત નથી પરંતુ વર્તમાનનો પોતાનો શુદ્ધયોગ પ્રવર્તાવવો પોતાને માટે ઉચિત છે તેમ તે મહાત્માઓ વિચારે છે. તેથી તે મહાત્મામાં સદા મોહની અનાકુલતારૂપ સમાધિ વર્તે છે. માટે તેવા મહાત્માઓને ક્રોધનો અવકાશ નથી. II૧૫રા
