Vairagya Kalpalata Stakabak 01

SR No.: 022083
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2012
Total Pages: 304
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 176

૧૫૫
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૪૩ શ્લોકાર્ય :
ઉપાનહ રહિત જન જેમ ગ્રામ-નગરના કંટકથી પેદા થનાર અરતિની આર્તિ પીડાને પામે છે, તેમ જ્ઞાનક્રિયારૂપી અશ્વદ્વયથી યુક્ત એવા સમાધિરૂપી રથ પર આરૂઢ શિવમાર્ગગામી આર્તિને આર્તધ્યાનરૂપ પડાને પામતા નથી. II૧૪all ભાવાર્થ -
અહીં અનુપાન નનઃ એ વ્યતિરેક દૃષ્ટાંતરૂપ છે. તેથી જેમ કોઈ વ્યક્તિ જોડા વગર ગ્રામનગરાદિમાં જતો હોય ત્યારે કાંટાઓથી અરતિ પેદા થાય છે, અને તેની પીડાને પામે છે અર્થાત્ કાંટાઓ વાગવાથી શરીરકૃત જે અશાતા પેદા થાય છે તેના કારણે ચિત્તમાં વિદ્વલતારૂપ આર્તિ–પીડા પેદા થાય છે. પરંતુ જો જોડા વગરનો એવો પણ તે વ્યક્તિ રથમાં આરૂઢ હોય તો કોઈ જાતિની પીડા પ્રાપ્ત થાય નહીં તેમ મોક્ષમાર્ગમાં પ્રસ્થિત વ્યક્તિ સામ્યરૂપી રથમાં આરૂઢ હોય ત્યારે કોઈ પીડા પ્રાપ્ત થતી નથી. તે સામ્યરથ જ્ઞાનક્રિયારૂપી બે અથ્વોથી યુક્ત છે અર્થાત્ સમ્યક્ પ્રકારના બોધરૂપ જ્ઞાન કે જે શ્રુતજ્ઞાનસ્વરૂપ છે અને તેને અનુરૂપ જ મન, વચન, કાયાની સમ્યગું આચરણો તે રૂપ ક્રિયા છે તે બંને અશ્વસ્થાનીય છે અને તેનાથી યુક્ત જ જીવમાં સામ્યપરિણામ વર્તે છે તે રથસ્થાનીય છે અર્થાત્ જ્યારે મુનિ સમ્યમ્ શાસ્ત્રવચનના બોધપૂર્વક સમ્યગુ આચરણાઓ કરે છે ત્યારે તે આચરણાઓથી આત્મમાત્રમાં પ્રતિબદ્ધતા પ્રાપ્ત થાય છે તેથી સર્વ પદાર્થો પ્રત્યે સમપરિણામ સ્કુરાયમાન થાય છે અને તે રથમાં જ્યારે મુનિ આરૂઢ હોય છે ત્યારે તે મુનિ જ્ઞાનક્રિયાની પ્રવૃત્તિ દ્વારા જ મોક્ષમાર્ગ તરફ પ્રસર્પણ પામતા હોય છે અને સર્વત્ર સામ્યપરિણામ હોવાને કારણે શારીરિક માનસિક કોઈ જાતિની પીડા તેમને સ્પર્શી શકતી નથી. યદ્યપિ તેવા મુનિને પણ શરીરકૃત અશાતાદિ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે તોપણ સુખ દુઃખ પ્રત્યે સમપરિણામ હોવાને કારણે ચિત્તમાં કોઈ આર્તિ ઉત્પન્ન થતી નથી પરંતુ વૃદ્ધિમતુ થતા સમતાના પરિણામને કારણે આનંદનો જ અનુભવ થાય છે, તેથી સર્વ પીડારહિત મોક્ષપથ પ્રત્યે તે સામ્ય રથમાં આરૂઢ થઈને જઈ શકે છે. જ્યારે ચંડરુદ્રાચાર્યાદિ મહાત્માઓ જ્ઞાનક્રિયાદ્વારા મોક્ષમાર્ગમાં પ્રસ્થિત હોવા છતાં નિમિત્તને પામીને પ્રકોપિત બને તેવી પરિણતિવાળા હોવાથી વિશેષ પ્રકારના