________________
8
પોતાના પર્યાયમાં પણ ઉપાદાન કારણ બને છે. પરરૂપે થતા નથી એટલે કે કદી પણ પુદ્ગલ ન બને કે પુદ્ગલ કદી પણ જીવ ન બને.
विय अभावो जाय तस्संत्ताए य नियमविरहाओ । ऐवमणाई एए तहा तहा परिणइसहावा ॥ ४ ॥ नापि चाभावो जायते तत्सत्तायाश्च नियमविरहात् । एवमनादय एते तथा तथा परिणतिस्वभावाः ॥ ४ II
अनादिविंशिका द्वितीया
જીવ
કોઈ પણ અસ્તિકાયની સત્તાનો કદી પણ અભાવ થતો નથી. જો તેમ થતું હોય તો તેમની સત્તામાં કોઈ નિયમ ન રહે. અર્થાત્ એમનો અભાવ થતો હોય તો એમની સત્તા ક્યારે હોય એમાં કોઈ નિયમ ન રહે. આથી તેઓ અનાદિ છે, અને તે તે પ્રકારે પરિણમવું એ તેમનો સ્વભાવ છે. જેમ સોનું હાર, કુંડલ વગેરે પરિણામોને (પર્યાયોને) પામે છે છતાં તે સુવર્ણ તરીકે અન્વયી રહે છે, તેમ આત્માદિ દ્રવ્યો મનુષ્ય-તિર્યંચ આદિ પર્યાયોને ધારણ કરે છે. છતાં દ્રવ્ય તરીકે તેઓ સદા અન્વયી રહે છે.
इत्तो उ आइमत्तं तहा सहावत्तकप्पणाए वि । एसिमजुत्तं पुव्वि अभावओ भावियव्वमिणं ॥ ५ ॥ इतश्चादिमत्वं तथास्वभावत्वकल्पनयापि 1 एषामयुक्तं पूर्वमभावतो भावयितव्यमिदम् ॥ ५ ॥ ‘તથાસ્વભાવથી જ તે દ્રવ્યો સાદિ છે'
એવી કલ્પના અયુક્ત છે. કેમકે તો પૂર્વ અભાવમાંથી એ (આદિપણું) માનવું પડશે. અર્થાત્ અસમાંથી સત્ની
ઉત્પત્તિ માનવાની આપત્તિ આવશે.
-
-
नो परमपुरिसपहवा पओयणाभावओ दलाभावा । तत्तस्सहावयाए तस्स व तेसिं अणाइत्तं ॥ ६॥
नो परमपुरुषप्रभवाः प्रयोजनाभावतो दलाभावात् । तत्तत्स्वभावतायां तस्येव तेषामनादित्वम् ॥ ६ ॥
(જેમ તથાસ્વભાવે તે દ્રવ્યો સાદિ નથી તેમ) ઈશ્વર-નિર્મિત પણ તે નથી. કેમકે શા માટે તે ઈશ્વર આ બધું બનાવે ? અને શામાંથી બનાવે ? ઈશ્વર પાસે કઈ સામગ્રી હતી ? (જેમ મકાન બનાવનારને ચૂનો-ઈંટ વગેરે સામગ્રી હોય છે,
१ अ क ग तस्संतीए २ घ एव्वमणाई ३ घ तत्तस्समावयाए
