________________
अनादिविंशिका द्वितीया
9
તેમ આ લોક બનાવવા ઈશ્વર પાસે કઈ સામગ્રી હતી ? વળી એ ઈશ્વર ક્યારે થયો ? તથા સ્વભાવે તેને અનાદિ કહો છો ? તો પ્રયોજન અને ઉપાદાન કારણ વિના પણ એ દ્રવ્યો ઈશ્વરે બનાવ્યા એમ કહેવા કરતા તે દ્રવ્યો જ તેવા તેવા પોતાના સ્વભાવે જ અનાદિ છે એમ માનવામાં શું વાંધો છે ?
न सदेव यस्स भावो को इह हेऊ ? तहासहावत्तं । हंताभावगयमिणं को दोसो तस्सहावत्तं ॥ ७ 11 न सदैव चास्य भावः क इह हेतुस्तथास्वभावत्वम् । हन्ताभावगतमिदं को दोषस्तत्स्वभावत्वम् ॥ ७ 11
‘હંમેશા તે દ્રવ્યો કેમ નથી ?' એ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં સ્વભાવથી એમ કહેવામાં આવે તો, સદાય એ દ્રવ્યોનો અભાવ કેમ નથી ? અર્થાત્ સદાય એ દ્રવ્યો છે, એમાં શો હેતુ ? એ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં અમે પણ કહીએ છીએ કે તથા સ્વભાવે એમને સદા માનો, એમાં શો દોષ છે ? અર્થાત્ તથા સ્વભાવે એ દ્રવ્યો અનાદિ છે. सो भावऽभावकारणसहाव भयवं हविज्ज नेयं पि । संव्वाहिलसियसिद्धीओ अन्ना त्तिमत्तं तु ॥ ८ ॥ भावाभावकारणस्वभावो भगवान्भवेन्नैतदपि । सर्वाभिलषितसिद्धयोऽन्यथा भक्तिमात्रं तु ॥ ८ ॥
स
-
-
પદાર્થોના ભાવ કે અભાવમાં ઈશ્વર કારણ છે' એ વાત પણ સાચી નથી. જો તેનો તેવો (કારણ બનવાનો) સ્વભાવ માનવામાં આવે તો સર્વ જીવોના સર્વ (ઘટિત કે અઘટિત) અભિલષિતોની સિદ્ધિ થવી જોઈએ. અન્યથા ઈશ્વર ભાવ અને અભાવનું કારણ છે. એ વચન માત્ર ભક્તિથી બોલાયેલું છે એમ જ મનાય. धम्माधम्मनिमित्तं नवरमिहं हंत होई एसो वि ।
इहरा उ थक्कोसाइ सव्वमेयम्मि विहलं तु ॥ ९ ॥ धर्माधर्मनिमित्तं केवलमिह हन्त भवति एषोपि । इतरथा तु स्तवाक्रोशादि सर्वमेतस्मिन्विफलं तु ॥ ९ ॥ તે ભગવાન ધર્મ અને અધર્મમાં, પુણ્ય અને પાપમાં કેવલ નિમિત્તમાત્ર છે. અન્યથા એમની સ્તુતિ-ભક્તિ, નિન્દા-આક્રોશ બધું નિષ્ફલ ઠરે.
१ क च घ सव्वाहिलिसिय २ घ च भत्तिमंतं तु
