________________
સાખ્યશતક
૧૬૩ આ સંકલ્પથી ઉત્પન્ન થયેલું સુખ, બનાવટી કપૂરના જેવું છે કે જે, આન્તરિક જ્ઞાનવિના દુઃખી બનેલા મૂઢ-ભોળા લોકોને તત્કાળ રાજી કરે છે. ૭૭
ममत्वं माम ! भावेषु, वासनातो न वस्तुतः ।
औरसादपरत्रापि, पुत्रवात्सल्यमीक्ष्यते ॥ ७८ ॥ વત્સ ! જગતના પદાર્થોમાં મમત્વ તે કેવળ વાસનાથી જ છે પણ વસ્તુના યોગે નથી. પોતાના ઔરસ પુત્ર-સગા પુત્રથી અન્ય સ્થળોમાં પણ કાર્યવશાત્ પુત્રવાત્સલ્ય દેખાય છે. ૭૮
वासनावेशवशतो, ममता न तु वास्तवी ।। गवाश्वादिनि विक्रीते, विलीनेयं कुतोऽन्यथा ॥ ७९ ॥
મમતા કેવળ વાસનાના આવેશના લીધે જ છે પરંતુ વાસ્તવિક નથી. જો તેમ ન હોય તો ગાય, ઘોડા વગેરે વેચી દીધા બાદ એ મમતા કેમ ચાલી જાય છે ? ૭૯
विश्वं विश्वमिदं यत्र, मायामयमुदाहृतम् । अवकाशोऽपि शोकस्य, कुतस्तत्र विवेकिनाम् ॥ ८० ॥
જ્યાં આ સમગ્ર વિશ્વ જ માયામય કહેવાયું છે, ત્યાં વિવેકીઓને શોકનો અવકાશ પણ ક્યાંથી હોય ? ૮૦.
धिगविद्यामिमां मोह-मयीं विश्वविसृत्वरीम् । यस्याः सङ्कल्पितेऽप्यर्थे, तत्त्वबुद्धिर्विजृम्भते ॥ ८१ ॥
વિશ્વમાં પ્રસરતી, મોહમય આ અવિદ્યાને ધિક્કાર થાઓ. કારણ કે, જેનાથી - જે અવિદ્યાથી સંકલ્પિત કરેલા-કલ્પિત એવા પણ પદાર્થમાં આત્માને તત્ત્વબુદ્ધિ પ્રગટ થાય છે. ૮૧.
