________________
૧૬૨
શતક઼સંદોહ
:
चक्षुष्यद्वेष्यतां भावे - ष्विंन्द्रियैः स्वार्थतः कृताम् । આત્મન્ ! સ્વસ્વામિમન્વાનઃ, થં નુ મતિમાનું મવાનું ? II9રૂ ॥
હે આત્મન્ ! જગતના સર્વ પદાર્થોમાં ઇન્દ્રિયોએ સ્વાર્થથી કરેલી રમ્યતા-રાગબુદ્ધિ અને દ્વેષબુદ્ધિને પોતાની માનતો તું કેવી રીતે બુદ્ધિમાન ગણાય ? ૭૩.
अवधत्से यथा मूढ !, ललनाललिते मनः । मैत्र्यादिषु तथा धेहि, विधेहि हितमात्मनः ॥ ७४ ॥
હે મૂઢ આત્મન્ ! જેવી રીતે તું સ્ત્રીઓના વિલાસમાં મનને એકાગ્ર કરે છે, તેવી રીતે મૈત્રી આદિ ભાવનાઓમાં તેને સ્થાપન કર અને પોતાનું હિત કર. ૭૪.
आत्मन्येव हि नेदिष्ठे, निरायासे सुखे सति ।
किं ताम्यसि बहिर्मूढ, सतृष्णायामिवैणकः ॥ ७५ ॥
'
હૈ મૂઢ આત્મન્ ! આયાસ વિનાનું સુખ, આત્મામાં જ નજીક હોવા છતાં જેમ હરણ મૃગતૃષ્ણા પાછળ દુઃખી થાય, તેમ તું શા માટે બહાર (તેને મેળવવા) દુઃખી થાય છે ? ૭૫
प्रियाप्रियव्यवहृति-र्वस्तुनो वासनावशात् ।
अङ्गजत्वे सुतः प्रेयान्, यूकालिक्षमसम्मतम् ॥ ७६ ॥
કોઈપણ વસ્તુ પ્રત્યે પ્રિય કે અપ્રિયનો વ્યવહાર તે કેવળ આપણા મનની વાસનાના કારણે જ છે. શરીરથી ઉત્પન્ન થયેલ પુત્ર પ્રિય લાગે છે, જ્યારે તે જ શરીરથી ઉત્પન્ન થયેલ જૂ, લીખ વગેરે અપ્રિય લાગે છે.
૭૬.
इदं कृत्रिमकर्पूर- कल्पं सङ्कल्पजं सुखम् । રજ્ઞયત્વજ્ઞતા મુગ્ધા-નાન્તરજ્ઞાનદુ:સ્થિતાન્॥ ૭૭ ॥
