Page Text
________________
તજજ્ઞસેવા
163
વર્ષોથી થવા છતાં રગશિયા ખાતા જેવી ચાલે છે, નથી, તે માણસ જગતના સારા કાર્યો વખાણે તેને કારણ? એ અનુષ્ઠાન ક્રિયાઓ અંગે - તેના હેતુઓ બીજાદંભન માને? બસ આ જ રીતે પહેલી કરુણા -સ્વરૂપો-ફળ-અનુબંધ-સાધતત્ત્વો, બાધક- કે ઉપેક્ષા, નજીકનાની, પછી બધાની. તત્ત્વોવગેરે જાણવાની ઇચ્છા જ થઈ નથી. ઇચ્છા અહીં પ્રસ્તુત વાત એ છે, કે આ રીતે દરેક નથી માટે જાણવાની કોઈ તૈયારી નથી. તેથી ‘આગે કિયા- અનુષ્ઠાનના સ્વરૂપવગેરે જાણવાની સે ચલી આતી હૈ' જેવી ક્લિાઓ થાય છે. જિજ્ઞાસા થવી જોઈએ. કેમકે જે આરાધવું છે, એના
દરેક ક્રિયાઓ પૂર્વે જિજ્ઞાસા થવી જોઇએ, સ્વરૂપને બરાબર ઓળખ્યા વિના એમાં ઓતપ્રોત જેમ કે દેવવંદનમાં પહેલી હોય પૂર્વે અરિહંત થવાય એવી રીતે આરાધના થશે કેવી રીતે? ચેઇયાણં બોલવાનું અને બીજી થોય પૂર્વે સવ્વલોએ આ જિજ્ઞાસાપર આવેશુશ્રુષા. આશુશ્રષાને અરિહંત ચેઇયાણં બોલવાનું. આમ કેમ?” આવો પાતાળસેર જેવી બતાવી છે. તેથી એના હેતુભૂત પ્રશ્ન ઉઠે- જિજ્ઞાસા જાગે, તો એનું જ્ઞાની ગુરુ- જિજ્ઞાસા પણ પાતાળસેર જેવી છે. પાતાળસેર ભગવંતો પાસેથી સમાધાન મેળવી શકાય કે પહેલા એટલે સતત પાણીનું વહેણ ચાલુ. જેમ જેમ પાણી નજીક રહેલા, (અથવાદેરાસરમાં હોઇએ, તો સામે કાઢતાં જાવ, તેમ તેમ પ્રવાહ વધતો જાય. એ જ રહેલા) કે જે સાક્ષાત્ છે અથવા યાદ આપવાદ્વારા રીતે જેમ જિજ્ઞાસા વધે, એમ શુશ્રુષા વધે, જેમ વિશેષ ઉપકારી પણ છે, તેથી પહેલી વંદના એમને શુશ્રષાવધે એમ શ્રવણાદિના માધ્યમથી જ્ઞાન વધતું કરવી જોઇએ. કેમકે એમના દ્વારા આપણને જાય, ક્રિયાવગેરેના રહસ્યો સમજાતા જાય, એ ચિત્તની સમાધિ પણ મળે છે. પછી એમના દ્વારા જાણવાથી ક્રિયામાં આનંદ વધે. તેથી ફરી નવું નવું એમના જેવા જ બધા તીર્થંકરો યાદ આવવા શક્ય જાણવાનું મન થાય. આ પણ સદનુષ્ઠાનનું લક્ષણ છે, તેથી એ બધા અરિહંતોને વંદનાદિકરવાનો લાભ છે. લેવા પછી સવ્વલોએ અરિહંત ચેઇયાણ... પહેલા તજજ્ઞસેવા? કોની સેવા? જિજ્ઞાસાને સામે રહેલો ઘડો જ્ઞાનનો વિષય બને, પછી તેના સંતોષનારા જ્ઞાની ગુરુભગવંતની સેવા. કોઈ પણ દ્વારા તેમાં રહેલા ઘટત્વસામાન્યના આધારે બધા અનુષ્ઠાનરૂપ વેપારમાંથી આત્મસંપત્તિ કમાવવા ઘડા જ્ઞાનવિષય બને.
અનુષ્ઠાનના હેતુ-સ્વરૂપ-ફળવગેરેનું જ્ઞાન મેળવવું અહીં આ વાત સમજવા જેવી છે, કે મૈત્રી- જરુરી છે. એ માટે જ્ઞાની ગુરુ ભગવંતોની સેવાપ્રમોદ - કરુણા- ઉપેક્ષા ભાવના જગતવ્યાપી સારામાં સારી રીતે ઉપાસના કરવી જોઇએ. ઈષ્ટદેવે બનાવવાની છે, પણ તેની શરૂઆત ક્યાંથી કરવાની? કહેલી પદ્ધતિ મુજબ સેવા કરવાથી આત્મા ઘડાય તો કે ઘરથી, પાસે રહેલાથી! વિશ્વબંધુત્વની વાતો છે. સેવાનું રહસ્ય છે સમર્પિતતા, વિનીતતા અને કરનારો ઘરમાં જ ક્લેશ કરે, તે કેમ ચાલે? ઘરને ઉપાદેયતા. આ ત્રણપૂર્વક સેવા કરવી. ઠારનારો જગતને ઠારી શકે. એવી રીતે સમારંભો કે તદનુગ્રહ સૂત્રમાં “ચ” શબ્દના સામર્થ્યથી જાહેર મેળાવડાઓમાં જગતભરના સારા કાર્યોને આ અર્થલેવાનો છે. ઇષ્ટદેવ - ગુરુની સેવા કરવાથી વખાણનારો ઘરની ચાર વ્યક્તિ આગળ ઘરની જ તેઓનો અનુગ્રહ પ્રાપ્ત થાય છે. બીજી રીતે કહીએ, કોઈ વ્યક્તિના સારા કામ દિલથી વખાણે નહીં, તે તો જે અનુષ્ઠાન કરવાથી ઈષ્ટદેવ-ગુરુનો અનુગ્રહ કેમ ચાલે? જે નજીકનાને દિલથી વખાણી શક્તો પ્રાપ્ત થાય, તે અનુષ્ઠાન સદનુષ્ઠાન બને છે.
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |