Page Text
________________
lio
યોગદષ્ટિ વ્યાખ્યાનો ભાગ-૩ વીતરાગમાંથી ‘આ આવાનો ભાસ ઊઠી જાય છે, વ્યક્તિ તરીકે ભાસતી નથી. એટલું બધું એ દૂધ કેવળ વીતરાગનો જ ભાસ રહે છે. તેથી ‘આ’ સાથે એકમેક થઈ જાય છે. એમ અહીં ધ્યાનની 'આવાથી જે ભિન્નતા ભાસતી હતી, તે ‘આ’ પરાકાષ્ઠાએ આત્મા સ્વયં અવીતરાગ હોવા છતાં
આવા’ નો ભાસ જ ઊઠી જવાથી ઊડી જાય છે. ધ્યેયભૂત વીતરાગ સાથે એવો એકમેક થઈ ગયો છે, સરવાળે પોતાનો આત્મા જ વીતરાગતરીકે ભાસે કે ત્યાં પોતે વીતરાગથી જુદી વ્યક્તિતરીકે ભાસતો છે. આ લયઅવસ્થા છે, ધ્યેય “વીતરાગ'માં નથી, વીતરાગ સાથેનો અભેદભાસ ઊભો થાય છે. પોતાના આત્માનો લય થઈ ગયો, એકરસ પ્રવેશ આ અભેદભાસનું બહુ મૂલ્ય છે, આત્માને એ થઈ ગયો. એ “સમાધિ અવસ્થા પણ કહેવાય. વીતરાગતાની એકદમ નિકટ પહોંચાડે છે.... સમાધિ એટલે સમ્+આધિ સમ્યફરૂપે અર્થાત્ આમયોગીકુતર્કના અસઅભિનિવેશ ટાળી એકવદ્ભાવરૂપે આધાન સ્થાપન થઈ ગયું. અથવા શ્રુત-શીલ અને સમાધિના સઅભિનિવેશવાળો સમાધિ એટલે સમ+ આધિ એટલે કે સમત્વભાવ બને છે. અર્થાત્ વીતરાગની સાથે પોતાના આત્માની હવે આશુતાદિનું સાધન શું? એ બતાવવા સમાનતાનું આધિ’ સ્થાપન, તાત્પર્ય પોતાના કહે છે. આત્મામાં વીતરાગતાનું સ્થાપન.
વીનં રાચપરં સિદ્ધ-મધ્યે સર્વયોનિના આમ ધ્યાનવખતે ધ્યાતા અને ધ્યેય વચ્ચેનો પાર્થર વેન, પરિશુદ્ધમતોત્રજાપટા. જે ભેદભાવ હતો, તે સમાધિવખતે ખસી જઈ વીનં વાક્ય કૃતવે, પરં સિદ્ધિ-પ્રધાન અભેદભાવ ઊભો થાય. એ જે સમાધિમાં ઊભો પ્રતિષ્ઠિતમ્ વધ્યું-નિયતના સર્વાંગિન થાય, એ સમાધિઅવસ્થા ધ્યાન અવસ્થા કરતાં તયોગિકૃતીનામુ જિં તદ્વિત્યાદ-પરાઈવર કોટિ ગુણી ઊંચી હોય, એનો લાભ ધ્યાનના લાભ પર યોગનિષ્પવિન, વેન રોન પરણતંમચાનકરતાં કોટિ ગુણો ઊંચો હોય, એમાં નવાઈ નથી. પથાતેના મત: RUતુત્રજપાર્થ રોયુwોડમિઅહીં એક પ્રશ્ન થાય, -
નિવેશ નિરાશા પ્ર. - તો શું સમાધિવખતે આત્મામાં ગાથાર્થઃ આ (મૃતાદિ)નું સર્વયોગીઓને વીતરાગભાવ આવી જાય? જો આવી જતો હોય, નિશ્ચિત ફલદાયી પ્રધાન સાધન આ સિદ્ધ છે, કે તો સમાધિ પોતે સાધ્ય બની ગઈ. જ્યારે ખરેખર પરનાં પ્રયોજન સાધી આપવા. જે કારણથી આ તો સમાધિ સાધન છે, એ વસ્તુ ક્યાં રહેશે? વિશુદ્ધ છે, માટે આનો જ (અભિનિવેશ યોગ્ય
ઉ. – અહીં તફાવત સમજવાની જરૂર છે, કે છે.) સ્વયં વીતરાગઅવસ્થા પ્રાપ્ત થવી, એ જુદી વસ્તુ
“પરાર્થકરણ' બીજ છે, અને ધ્યેય વીતરાગકરતાં પોતાનું જુદું વ્યક્તિત્વ ટીકાર્ય ? અને બીજ (સાધન), આ ભુલાઇ જવું એ જુદી વસ્તુ છે. સમાધિઅવસ્થાલય કૃતાદિનું. પ્રધાનરૂપે સ્થાપિત થયેલું છે, તે પણ) અવસ્થામાં આ બને છે, પોતાનું અલગ વ્યક્તિત્વ કુલયોગીવગેરેને “અવધ્ય’ એટલે કે નિશ્ચિત ભુલાઇ જાય છે. દૂધમાં પાણી ભળે એટલે અલબત્ ફલદાયી સાધન છે, તે સાધન શું, તો કહે છે પાણી દૂધ નથી થઈ જતું, કિન્તુ દૂધમાં પાણીનું ‘પરાર્થકરણ”. અર્થાત્ પરનાં પ્રયોજન સાધી જુદું વ્યક્તિત્વ ભાસતું નથી. અર્થાત્ પાણી જુદી આપવા. જે કારણથી (આ પરાર્થકરણ, બીજાને
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |