Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
प्रकाशामिधविवृतौ भध्या० १, सू०१४।
१५३
चलापानां दृष्टिं स्पृशसि बहुशो वेपथुमतीं,
रहस्याख्यायीव वनसि मृदु कर्णान्तिकगतः ।
करौ व्याधुन्वत्याः पिबसि रतिसर्वखमधरं, स्थापि दृष्टत्वात् तथात्वे ताटस्थ्येनौदासोन्येन चोपनिबन्धे नोपकारकत्वमिति भावः, बाधकत्वं च रसान्तरानुभवसामग्रीसाधनेन प्रकृतरसक्षतिसाधकत्वम् , ताटस्थ्यं ध प्रकृतरसपरिपुपोषयिषाविरहेणालङ्कारविन्यासप्रयासविकलकविकृतिनिष्टरससामग्रीवैधुर्यम् । तत्राङ्गत्वेन निवेशो यथा-चलापाङ्गामिति । शकुन्तलामवलोक्याङ्कुरिताभिलाषो दुष्यन्तः अपि नाम कुलपतेरियमसवर्णक्षेत्रसम्भवा स्यात् , अथवा कृतं सन्देहेन,
"असंशयं क्षत्रपरिग्रहक्षमा यदार्यमस्यामभिलाषि मे मनः । सतां हि सन्देहपदेषु वस्तुषु प्रमाणमन्तःकरणप्रवृत्तयः ॥"
[अ० शा० १,१९] तथापि तस्वत एनामुपलप्स्ये” इति विचारयन् शकुन्तलाया भ्रमरकृतबाधामवलोक्य सस्पृहमिदमाह
"हे मधुकर! भ्रमर! स्वं [ शकुन्तलाया अस्मदभिलषितसङ्गमायाः] चलौविलासवशात् तरलौ, अपाङ्गौ-पर्यन्तौ यस्यास्तां, वेपथुमतीं त्वत्स्पर्शसंजातसंत्रासजनितकम्पतया विधुरितस्थितिम् , तथा च मुग्धताभिव्यक्तः शोभातिशायिनी प्रवातकम्पितनीलोत्पलसदृशीमिति च व्यज्यते, दृष्टिं नयनम् बहुशः अनेकवारं, स्पृशसि; तथा रहस्य-गोपनीयं किमपि वस्त्वाख्याति तच्छीलो रहस्याख्यायी, तद्वत् कर्णान्तिके कर्णयोः समीपप्रदेशे, चरति-गच्छतीति तथाभूतः सन् , मृदु कोमलम् , अतश्च प्रियमपि, स्वनसि ध्वनि करोषि; किमपि तां श्रावयितुमिव कर्णाभ्यासमास्से; करौ हस्तद्वर्य, न तु करम् , व्याधुन्वत्याः कम्पयन्त्याः, एतेन सम्भ्रमाधिक्येन तदधरपानस्यासुकरत्वमुक्तम् , रतिसर्वखं रतिनिधानभूतम् , अधरं न स्वोष्ठम् , पिबसि आस्वादयसि, न तु यथाकथञ्चित् स्पृश-- सीति भावः, तेन च तदधरपानावधिसुखसमुदय इति तस्यातिपुण्यजन्यवं व्यायम् , एवं च वयं तत्त्वान्वेषात् यथार्थतः, इयमस्मदुपभोग्या न वा, सत्यां च तथाभूतायां सङ्गमोपायः कः, स्वतघ्रा परतन्त्रा वेयमिति तत्त्वस्यान्वेषणपारवश्यात् , हता भसंप्रातसमागमाः प्रति हताशाः, त्वं यदस्याः सकलं वल्लभवृत्ता
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020441 |
| Book Title | Kavyanushasanam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sushilvijay Gani |
| Publisher | Vijaylavanyasuri Granthmala |
| Publication Year | 1956 |
| Total Pages | 340 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |